Kradzież/przywłaszczenie rzeczy przez dzierżyciela

Ocena czy dzierżyciel włączający do swego majątku mienie i definitywnie pozbawiający go osobę uprawnioną dopuszcza się kradzieży, czy przywłaszczenia (sprzeniewierzenia) jest przedmiotem rozbieżności.

Z jednej strony wskazuje się, że „dla bytu przywłaszczenia konieczne jest, aby sprawca był posiadaczem samoistnym lub zależnym cudzej rzeczy, a więc aby posiadał jakiekolwiek prawa do władania rzeczą. Jeśli jest on wyłącznie dzierżycielem danej rzeczy (kurier, przewoźnik), to nie ma on żadnych praw do dysponowania cudzą rzeczą, a w szczególności żadnych praw do używania cudzej rzeczy. Osoba taka włada uzyskaną rzeczą tylko w imieniu i na rzecz właściciela lub innej, uprawnionej osoby trzeciej. Obowiązki dzierżyciela polegają więc przede wszystkim na opiece i ochronie cudzej rzeczy przed ubytkiem, utratą lub wiążą się one z wykonywaniem innych czynności, powierzonych lub zleconych przez właściciela. W takim też przypadku, nie dochodzi do przeniesienia władztwa nad określoną rzeczą, a więc właściciel się jej nie wyzbywa. (…) Powyższe oznacza, że aby dzierżyciel mógł objąć we władanie powierzoną mu cudzą rzecz, musi dokonać jej zaboru” (Przestępstwa przeciwko mieniu i gospodarcze. System Prawa Karnego tom 9, red. R. Zawłocki, Warszawa 2015 r., str.104, podobnie Kodeks karny. Część szczególna. red. R. A. Stefański 2021, wyd. 26, Legalis, teza 5 do art. 284, Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. IV, red. A. Zoll, Warszawa 2016, teza 34 do art. 284, por. postanowienie SN z 19 lutego 2009 r., V KK 380/08).

Inne ujęcie, które jak się zdaje podziela Sąd Okręgowy, uznaje, że sprawcą przywłaszczenia a nie kradzieży jest osoba, która władając faktycznie mieniem trwale włącza je do swego majątku. „Dzierżyciel włada rzeczą za kogoś innego, dlatego jeśli dokonana dyspozycji właścicielskich, będzie odpowiadał nie za kradzież, lecz za przywłaszczenie (…). Ustawodawca na gruncie art. 284 § 1 i 2 k.k. nie uzależnia odpowiedzialności karnej za to przestępstwo od charakteru władania w sensie cywilistycznym. Jeśli sprawca rzeczą włada w jakimkolwiek zakresie (a więc ma jakąś pieczę nad rzeczą), to nie ma mowy o zaborze tej rzeczy po jego stronie.” (Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020, teza 4 do art. 284, podobnie Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, Warszawa 2021, nb. 13 do art. 284, por. wyrok SN z 7 września 2004 r., II KRN 1/04).

Skoro kwestia ta wywołuje kontrowersje a stanowisko Sądu I instancji, że zachowanie oskarżonego wyczerpuje dyspozycję art. 284 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. mieści się w drugiej grupie poglądów, nie jest też mniej korzystne dla oskarżonego niż konkurencyjne, to należało je zaaprobować.

Wyrok SA w Wrocławiu z dnia 27 października 2021 r., II AKa 69/21

Standard: 77886 (pełna treść orzeczenia)