Postępowanie sprawdzające wobec sędziego w trybie art. 27 i 28 ustawy o ochronie informacji niejawnych

Przepisy art. 27 ust. 1 pkt 1 i art. 28 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych /Dz.U. nr 11 poz. 95/ nie mają zastosowania do sędziów, w tym prezesów i wiceprezesów sądów.

Decydujące dla uzyskania poświadczenia bezpieczeństwa postępowania sprawdzające prowadzą służby ochrony państwa, a więc organy władzy wykonawczej. Wydawane decyzje, oparte na kryteriach niejawnych i z natury rzeczy o cennych, nie są uzasadniane i w obecnym brzmieniu ustawy nie podlegają zaskarżeniu przez osobę bezpośrednio zainteresowaną. Tak ukształtowany model kontroli rękojmi zachowania tajemnicy potencjalnie zawierałby w sobie mechanizm wpływania przez służby ochrony państwa na obsadę stanowisk prezesów i wiceprezesów sądów wszystkich szczebli. Możliwość daleko posuniętego wpływu w tym zakresie stwarza przepis art. 45 ustawy o ochronie informacji niejawnych, gdyż w jego trybie organy ochrony państwa mogą przeprowadzić kolejne postępowanie sprawdzające z własnej inicjatywy i w każdym czasie. Ewentualna odmowa wydania poświadczenia bezpieczeństwa /de facto utrata poświadczenia wcześniej wydanego/ powodowałaby, zgodnie z nakazem wyrażonym w ustawie o ochronie informacji niejawnych, niedopuszczenie do dalszego pełnienia funkcji przez prezesa /wiceprezesa/ sądu, co z kolei stwarzałoby powód do odwołania go przez uprawniony organ.

Określone w ustawie o ochronie informacji niejawnych uprawnienia służb ochrony państwa, stwarzałyby zatem sposobność wywierania istotnego wpływu na obsadę stanowisk kierowniczych w organach wymiaru sprawiedliwości.

Wprowadzony w ustawie o ochronie informacji niejawnych mechanizm weryfikowania rękojmi zachowania tajemnicy przez kandydatów na stanowiska prezesów i wiceprezesów sądów naruszałby przepisy art. 10 ust. 1 Konstytucji RP, stanowiącego, że ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej, a także art. 173, w myśl którego Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.

Uchwała SN z dnia 28 września 2000 r., III ZP 21/00

Standard: 77034 (pełna treść orzeczenia)