Dążenie do polubownego załatwienia sporu

Zgodnie z art. 243 k.p. pracodawca i pracownik powinni dążyć do polubownego załatwienia sporu ze stosunku pracy. Możliwość polubownego załatwienia sporu istnieje w każdym stadium procesu, aż do rozstrzygnięcia sprawy przez sąd drugiej instancji, bowiem w sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia (art. 10 k.p.c.). Jedną z dróg osiągnięcia ugody jest możliwość zawarcia ugody sądowej przed sądem pracy. W takim przypadku sąd postanowieniem umarza postępowanie na podstawie art. 355 k.p.c.

Sąd może jednak uznać za niedopuszczalne zawarcie ugody, gdy okoliczności sprawy wskazują, że jest sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa (art. 203 § 4 w zw. z art. 223 § 2 k.p.c.). Sąd pracy uzna również zawarcie ugody za niedopuszczalne, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika. Zgodnie bowiem z treścią art. 469 k.p.c. Sąd uzna zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego. Słuszny interes pracownika stanowi więc dodatkowe kryterium oceny dopuszczalności zawarcia ugody sądowej.

Sprzeciw sądu wobec zawarcia ugody powoduje jej nieważność zarówno w materialnym, jak i procesowym zakresie.

Dążenie do polubownego załatwienia sporu pomiędzy pracownikiem i pracodawcą nie może pomijać szczególnie chronionych interesów pracownika i prowadzić do akceptacji ustaleń, w wyniku których otrzymałby on np. odszkodowanie niewspółmierne do poniesionej szkody. Tego rodzaju umowa, zmierzająca z naruszeniem interesu pracownika do znacznego ograniczenia należnego mu według przepisów prawa odszkodowania, powinna być uznana niedopuszczalną (por. wyroki SN: z 12 marca 1965 r., I PR 6/65; z 13 października 1972 r., III PRN 66/72; zob. też postanowienie SN z 11 października 1995 r., I PRN 69/95).

Dopuszczalność zawierania ugód sądowych (i pozasądowych) pomiędzy pracownikiem, a pracodawcą ograniczają w istotny sposób same przepisy prawa pracy 

Wyrok SN z dnia 19 września 2023 r., I PSKP 46/22

Standard: 76565 (pełna treść orzeczenia)