Wymóg zasięgnięcia opinii na okoliczność kryminogennego przebiegu porodu

Kluczową kwestią pozostaje zawsze w sprawie, w której matka zabija swoje dziecko w okresie porodu (a z taką sytuacja mamy niewątpliwie do czynienia w niniejszej sprawie), konieczność zweryfikowania, czy poród ten w rzeczywistości miał charakter tak kryminogenny, aby pod jego wpływem matka uśmierciła narodzone przez siebie dziecko. Charakter i poziom wiedzy niezbędnej do stwierdzenia tej okoliczności wymaga na pewno wiadomości specjalnych.

Przesłanki dopuszczenia dowodu z opinii biegłego w postępowaniu karnym określone są w art. 193 § 1 k.p.k., z którego wynika, że taka decyzja organu procesowego uwarunkowana jest dwoma czynnikami Pierwszy z nich odnosi się do charakteru i poziomu wiedzy wymaganej do stwierdzenia pewnych okoliczności i przewiduje, że opinii biegłego zasięga się wtedy, kiedy stwierdzenie takich okoliczności wymaga wiadomości specjalnych. Drugi natomiast ogranicza obowiązek powoływania biegłych tylko do tych sytuacji, w których okoliczności wymagające wiedzy specjalistycznej mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Analizując potrzebę korzystania z pomocy biegłego w odniesieniu do możliwości przyjęcia uprzywilejowanego typu zabójstwa, którym jest przewidziane w art. 149 k.k. dzieciobójstwo, na pewno nie budzi wątpliwości spełnienie obydwu wymaganych przesłanek. Znamię opisane w art. 149 k.k. warunkuje typ uprzywilejowanego zabójstwa od jednoznacznego ustalenia w konkretnym przypadku „wpływu przebiegu porodu” na jej decyzję zabicia własnego dziecka. Stąd nie powinno budzić wątpliwości przekonanie, że to ustalenie wymaga wiadomości specjalnych, a tym samym i konieczność wywołania opinii biegłych. Jest to stanowisko powszechnie aprobowane, tak w orzecznictwa sądów (por. wyrok SA w Krakowie z dnia 16 stycznia 2014 r. II A Ka 248/13; wyrok SA w Katowicach z dnia 31 marca 2017 r. , II A Ka 48/17), jak i w doktrynie.

W doktrynie wskazuje się, iż przedmiotowe znamię „wpływu przebiegu porodu” należy ustalać w oparciu o opinie biegłych, według B. Michalskiego – z „zakresu medycyny sądowej, położnika i psychiatrę” (B. Michalski w: Duże Komentarze Becka, kodeks karny. Część szczególna, tom I, 4 wydanie, str. 290), według J. Przybysza – psychiatrów („Psychiatria sądowa dla lekarzy i prawników” 2003 r., str. 298), według L. Paprzyckiego – psychologa („Udział biegłego psychologa w polskim procesie karnym„ Palestra 1998, z.11 - 12, s.59, teza 6), a według J. Giezka - z zakresu medycyny sądowej i położnictwa, a także psychologa i psychiatrii (Komentarz do art. 149 kodeksu karnego – System Informacji Prawnej Lex).

Niewątpliwie najbardziej kompetentnymi biegłymi w zakresie samej fizjologii i patologii porodu są biegli ginekologowie - położnicy. Błędem proceduralnym jest – co do zasady - w ogóle niepowoływanie biegłych do ustalenia samego przebiegu porodu. Skoro – według dyspozycji przepisu art. 149 k.k. – zabójstwa dziecka matka ma dokonać „pod wpływem porodu”, to oczywista się staje potrzeba jednoznacznego ustalenia przebiegu tego porodu i tegoż oceny przez specjalistę, przeprowadzonej w aspekcie tych już wskazywanych powyżej czynników, co dopiero pozwoli miarodajnie ustalić, czy rzeczywiście to konieczne dla zaistnienia tego typu zabójstwa znamię zostało in concreto spełnione.

Wyrok SN z dnia 3 października 2019 r., III KK 167/18

Standard: 76455 (pełna treść orzeczenia)