Groźba bezprawna w przestępstwie zmuszania do określonego działania

Przestępstwo z art. 191 § 1 k.k. jest przestępstwem czynnościowym (formalnym) a nie materialnym … Groźba bezprawna, jako postać popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 k.k., musi być realna, tzn. wywoływać ‎u obiektywnego obserwatora przekonanie, że jej użycie może wpłynąć na określone zachowanie pokrzywdzonego zgodne z wolą sprawcy.

Uchwała SN z dnia 19 czerwca 2020 r., I DO 17/20

Standard: 75872 (pełna treść orzeczenia)

Z przepisu art. 115 § 12 k.k. - zawierającego definicję legalną zwrotu „groźba bezprawna” – literalnie nie wynika, aby wzbudzenie w zagrożonym uzasadnionej obawy spełnienia groźby należało do cech groźby bezprawnej. W piśmiennictwie i orzecznictwie przyjmuje się jednak, że groźba bezprawna, jako postać popełnienia przestępstwa z art. 191 § 1 k.k., musi być realna, tzn. wywoływać u obiektywnego obserwatora przekonanie, że jej użycie może wpłynąć na określone zachowanie pokrzywdzonego zgodne z wolą sprawcy (wyrok SN z dnia 26 września 2006 r., WA 27/06; wyrok SA w Poznaniu z dna 14 lipca 2005 r., II AKa 155/05).

Groźba bezprawna musi realnie wpływać na psychikę zagrożonego; w przeciwnym wypadku trudno byłoby, jak trafnie zauważa prokurator w pisemnej odpowiedzi na kasację, racjonalnie wykazać, że faktycznie zagrożone zostało dobro prawne przez sprawcę posługującego się groźbą. Jest przy tym zrozumiałe, że osoba zmuszana groźbą do określonego zachowania się nie podporządkuje się woli sprawcy, jeżeli w ogóle groźby się nie obawia, albo że np. świadek, któremu grożono popełnieniem przestępstwa nie zezna fałszywie, jeżeli groźba nie wzbudziła w nim obawy jej spełnienia. Zaakceptowanie poglądu, że groźba bezprawna musi również realnie wpływać na psychikę zagrożonego nie oznacza jednak, że w każdym przypadku popełnienia przestępstwa znamiennego groźbą bezprawną należy wskazać w opisie czynu, iż groźba wzbudziła w zagrożonym uzasadnioną obawę, że będzie spełniona, tak jak jest to konieczne w przypadku przestępstwa z art. 190 § 1 k.k.

Oceny groźby jako znamienia danego typu przestępstwa należy dokonywać w realiach konkretnej sprawy, biorąc pod uwagę okoliczności zdarzenia i właściwości osobiste zagrożonego, z których wynikał jego lęk przed groźbą.

Postanowienie z dnia 14 lutego 2013 r., II KK 120/12

Standard: 75875 (pełna treść orzeczenia)