Strona podmiotowa kradzieży rozbójniczej
Kradzież rozbójnicza (art. 281 k.k.)
Przestępstwo określone w art. 282 k.k. jest przestępstwem umyślnym, zaliczanym do tzw. celowościowej odmiany przestępstw kierunkowych. Ustawa wymaga, aby zachowanie sprawcy było ukierunkowane na określony cel, którym w przypadku wymuszenia rozbójniczego jest osiągnięcie korzyści majątkowej. Takie ujęcie znamion strony podmiotowej wyklucza możliwość popełnienia wymuszenia rozbójniczego z zamiarem wynikowym.
Zatem w płaszczyźnie woluntatywnej zamiar charakteryzujący wymuszenie rozbójnicze musi przyjmować postać chęci skierowanej na zachowanie polegające na przemocy, groźbie zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, chęci doprowadzenia do rozporządzenia mieniem przez osobę, w stosunku do której sprawca podejmuje określone w art. 282 działania oraz chęci osiągnięcia przy pomocy obu opisanych wyżej zachowań korzyści majątkowej (por. wyrok SN z dnia 14 stycznia 2004 r., IV KK 192/03).
Innymi słowy - elementy przedmiotowe wymuszenia rozbójniczego muszą mieścić się w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć w tym celu użyć określonego sposobu działania. Nie można uznać za wypełnienie znamion strony podmiotowej wymuszenia rozbójniczego sytuacji, w której chociażby jeden z wymienionych wyżej elementów nie jest objęty świadomością sprawcy (por. wyrok SN z dnia 8 grudnia 2004 r., V KK 282/04; M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2022, art. 282).
Wyrok SA w Pozaniu z dnia 15 września 2022 r., II AKa 87/22
Standard: 77963 (pełna treść orzeczenia)
Przestępstwo z art. 281 kk może być popełnione jedynie z zamiarem bezpośrednim, a ponadto, ten akurat czyn zabroniony konkretyzuje tzw. podwójna kierunkowość.
Mimo że literalnie rzecz ujmując, w treści komentowanego przepisu wskazano na jeden tylko cel działania sprawcy, mianowicie - utrzymanie się w posiadaniu zabranej rzeczy, niemniej przepis ten wymaga, aby nastąpiło to bezpośrednio po dokonaniu kradzieży, kradzież zaś charakteryzuje cel przywłaszczenia. Oznacza to, że podstawowy cel sprawcy – chęć utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy – nie może być objęty zamiarem ewentualnym. Możliwa jest sytuacja odwrotna – sprawca może działać w celu utrzymania się w posiadaniu rzeczy, a celem ubocznym może być też chęć udaremnienia pościgu, jednak dla kradzieży rozbójniczej ten element nie ma żadnego znaczenia (wyr. SN z dnia 28 listopada 1990 r., II KR 97/90).
Przepis art. 281 kk w sposób jednoznaczny określa cel działania sprawcy i tym samym wymóg podwójnej kierunkowości omawianego przestępstwa wyklucza możliwość jego popełnienia w zamiarze ewentualnym, ten ostatni bowiem nie może być "zabarwiony" celami, o których tu mowa. Zatem nie wypełni znamion przestępstwa z art. 281 kk sprawca, który działa w celu ucieczki, uwolnienia się, uniknięcia zatrzymania – a utrzymanie się w posiadaniu rzeczy zaczyna traktować jako cel uboczny, jako coś, co może stać się przy okazji zrealizowania podstawowego zamiaru. Tak było w analizowanym przypadku – w fazie zdarzenia dotyczącej ataku na policjanta oskarżony działał w celu uwolnienia się, uniknięcia zatrzymania, wydostania się z zamkniętej pułapki, jaką stał się dla niego sklep, zanim przyjedzie patrol policji. Chyba nikt już w tym momencie nie pamiętał o tym, że gdzieś w fałdach odzieży sprawcy zalega zabrany dezodorant ( o marginalnej wartości ). Dlatego nawet jeżeli oskarżony brał w tym momencie pod uwagę, że uwalniając się „przy okazji” zabierze ze sobą dezodorant, to był to dla niego tylko efekt uboczny. Tym samym nie wyczerpał znamion z art. 281 kk.
Wyrok SO w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 24 czerwca 2015 r., IV Ka 299/15
Standard: 75453 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 21645