Skarga kasacyjna od samego rozstrzygnięcia w przedmiocie wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej

Zaskarżenie skargą kasacyjną samego tylko rozstrzygnięcia w przedmiocie wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności pozostaje sprawą z zakresu prawa rzeczowego, wobec czego skarga kasacyjna przysługuje w niej niezależnie od wartości przedmiotu sporu – na mocy art. 519[1] § 1 k.p.c. 

Sprawa o ustanowienie służebności drogi koniecznej jest sprawą z zakresu prawa rzeczowego, której materialnoprawną podstawę stanowi art. 145 § 1 k.c. Przedmiot tej sprawy został zatem normatywnie określony w ten sposób, że można żądać „ustanowienia za wynagrodzeniem” potrzebnej służebności. Oznacza to, że w jednym postępowaniu mają być rozstrzygnięte dwie powiązane z sobą kwestie: obciążenia nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym oraz zasądzenia wynagrodzenia, które dla właściciela gruntu stanowi ekwiwalent za dokonywane (konstytutywnym orzeczeniem) obciążenie nieruchomości służebnością drogi koniecznej.

Za nietrafne należy więc uznać stanowisko, że wynagrodzenia za sądowe ustanowienie służebności można dochodzić na drodze procesu; przeciwnie, wynagrodzenie to jest zasądzane jednorazowo i tylko w postępowaniu o ustanowienie służebności. Dopuszczalność wniesienia skargi kasacyjnej powinna być zatem w badanym przypadku odnoszona do sprawy jako całości, bez odrębnego i odmiennego traktowania rozstrzygnięcia o ustanowieniu służebności oraz o zasądzeniu wynagrodzenia.

W art. 519[1] § 2 k.p.c., inaczej niż w sprawach procesowych, ustawodawca nie wskazał progowej wartości przedmiotu zaskarżenia warunkującej dopuszczalność skargi. Rozwiązanie to, choć może budzić pewne wątpliwości co do jego optymalności, jednoznacznie świadczy o tym, że skarga kasacyjna przysługuje w każdej sprawie z zakresu prawa rzeczowego. Skoro natomiast przedmiotem sprawy prowadzonej na podstawie art. 145 k.c. jest ustanowienie służebności drogi koniecznej za wynagrodzeniem, to w odniesieniu do każdego z tych rozstrzygnięć, jako objętego ramami sprawy z zakresu prawa rzeczowego, istnieje możliwość wniesienia skargi kasacyjnej. Stosowanie w omawianej sytuacji art. 398[2] § 1 zd. 1 k.p.c. nie jest uzasadnione, gdyż przepis ten dotyczy postępowania procesowego, a zasądzenie wynagrodzenia należy do przedmiotu sprawy nieprocesowej o ustanowienie służebności. Przywołany przepis nie może być przy tym stosowany odpowiednio na podstawie odesłania z art. 13 § 2 k.p.c., gdyż przepisy szczególne (w badanym przypadku: art. 519[1] § 2 k.p.c.) stanowią inaczej.

Postanowienie SN z dnia 14 grudnia 2023 r., I CSK 6243/22

Standard: 75426 (pełna treść orzeczenia)

W przypadku gdy w sprawie o ustanowienie służebności przesyłu (art. 519[1] § 1 k.p.c.), przedmiotem zaskarżenia jest jedynie orzeczenie dotyczące wysokości wynagrodzenia związanego z ustanowieniem służebności, to o dopuszczalności skargi kasacyjnej w zakresie roszczenia pieniężnego, które może być dochodzone odrębnie na ogólnych zasadach, decyduje wartość przedmiotu sporu związana z wysokością roszczenia pieniężnego, a zgodnie z art. 398[2] § 1 zd. pierwsze k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych

Postanowienie SN z dnia 5 lipca 2023 r., I CSK 6035/22

Standard: 75427 (pełna treść orzeczenia)