Odmowa przedłużenia umowy ze względu na ważny interes społeczny w rozumieniu art. 236 § 2 k.c.

Niewątpliwa zaleta normy zawartej w art. 236 § 2 k.c. polega na posłużeniu się przez ustawodawcę klauzulą ogólną" ważnego interesu społecznego (...)", w której mieści się element wartościujący, a przy tym na tyle pojemny, a zarazem wolny od arbitralności, że w powołanym pojęciu można się dopatrzeć przesłanki uzasadniającej udzielenie ochrony istotnym stosunkom prawnym oraz prawom podmiotowym, których ważne znaczenie wynika z innych przepisów obowiązującego w Polsce systemu prawnego oraz z ratio legis, które przyświecało ustawodawcy przy uchwalaniu przepisów regulujących istotne społecznie stosunki oraz prawa podmiotowe.

Podzielając stanowisko, że powołana klauzula jest wyjątkowa oraz że nie może podlegać wykładni rozszerzającej, z drugiej strony Sąd Apelacyjny doszedł do wniosku, że zasady wykładni prawa nie pozwalają na umniejszanie znaczenie normy zawartej w powołanym przepisie, w szczególności ograniczenie jego zastosowania wyłącznie do stanów faktycznych wskazanych w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2012 r., III CZP 94/11.

W powołanym przepisie ustawodawca nie ograniczył negatywnego załatwienia wniosku użytkownika wieczystego do zmiany dotychczasowego przeznaczenia nieruchomości uprzednio oddanej w użytkowanie wieczyste, którego termin upłyną, nie nawiązał tym bardziej do przesłanek uzasadniających podjęcie decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, lecz posłużył się bardziej elastyczną i pojemną klauzulą, odwołał się bowiem do przesłanki" ważnego interesu społecznego (...)", pozostawiając sądom powszechnym wykładnię tego pojęcia na tle bardzo zróżnicowanych stosunków regulowanych obowiązującymi przepisami prawa, a przede wszystkim pozwalając wymiarowi sprawiedliwości na właściwe zastosowanie wskazanej klauzuli w celu udzielenia ochrony tym wartościom, które są istotne społecznie. W ocenie Sądu Apelacyjnego, brak jest w podstaw do utożsamienia znaczenia klauzuli ogólnej użytej w powołanym przepisie z pojęciem" celu publicznego (...)", które zostało zdefiniowane w art. 6 ustawy z dnia 21 lipca 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, ponieważ pojęcie to nie zostało użyte w art. 236 § 2 k.c.

Przeznaczenie nieruchomości na cele publiczne niewątpliwie stanowi rodzaj ważnego interesu publicznego, jednakże znaczenie klauzuli ogólnej zawartej w powołanym przepisie powinno obejmować ochronę również innych ważnych interesów społecznych, które wykraczają poza przeznaczenie nieruchomości. Nie można bowiem wykluczyć, że przeciwko zasadności wniosku dotyczącego przedłużenia użytkowania wieczystego będą przemawiać innego rodzaju ważne interesy społeczne, w szczególności konieczność pozbawienia użytkownika wieczystego możliwości dalszego prowadzenia działalności rażąco sprzecznej z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, w szczególności działalności skierowanej przeciwko podstawowym interesom państwowym oraz społecznym.

Wyrok SA w Warszawie, z dnia 16 stycznia 2013 r., I ACa 1147/10

Standard: 4983 (pełna treść orzeczenia)