Sprzeczność żądania opublikowania sprostowania prasowego z zasadami współżycia społecznego

Klauzula nadużycia prawa podmiotowego ma uniwersalny charakter w sferze prawa prywatnego i może mieć zastosowanie także do roszczenia, którego treścią jest żądanie opublikowania sprostowania prasowego. Ocena, czy istnieje podstawa, aby uznać, że żądający publikacji sprostowania nadużywa swego prawa, musi być wszechstronna i uwzględniać funkcje instytucji sprostowania prasowego, całokształt zachowań zainteresowanych podmiotów, jak również ustawowe przesłanki odmowy publikacji sprostowania, które wyznaczają granice tej instytucji (wyrok SN z 3 grudnia 2021 r., I CSKP 126/21, zob. też wyroki SN z 31 stycznia 2018 r., I CSK 310/17, i z 5 lipca 2018 r., I CSK 799/17, a także postanowienie SN z 18 sierpnia 2020 r., I CSK 801/19).

Skarżący wiąże nadużycie prawa przez powoda z dwoma okolicznościami: 1) upływem czasu, jaki minął od opublikowania spornego materiału prasowego, i 2) żądaniem publikacji sprostowań w wielu mediach, które powieliły informację o zamiarze wszczęcia postępowania karnego.

Racją jest, że dłuższy czas dzielący opublikowanie materiału prasowego i publikację sprostowania osłabia efektywność tego ostatniego ze względu na zacieranie się w opinii publicznej związku między treścią prostowanego materiału a własnym stanowiskiem zainteresowanego. Jednak korzystanie z instrumentów prawnych w kształcie przewidzianym przez ustawodawcę, w tym wykorzystywanie ustanowionych w ustawie terminów (art. 39 ust. 2 pr.pras.), nie może być, przynajmniej co do zasady, poczytywane jako nadużycie prawa (wyrok SN z 3 grudnia 2021 r., I CSKP 126/21). Ponadto kwestia upływu czasu nie może mieć istotnego znaczenia w sytuacji, gdy chodzi o materiał prasowy opublikowany na stronie internetowej, do którego odbiorcy cały czas mają dostęp. W takim wypadku materiał prasowy jest nadal powszechnie dostępny, a więc może wywoływać niekorzystne dla zainteresowanego skutki. W konsekwencji potrzeba udzielenia ochrony prawnej przy wykorzystaniu instytucji sprostowania, a więc umożliwienie pozwanemu przedstawienia własnego stanowiska, jest nadal aktualna.

Wyrok SN z dnia 2 marca 2023 r., II CSKP 1088/22

Standard: 74563 (pełna treść orzeczenia)

Uzasadnienia dla zastosowania art. 5 k.c. nie stanowi okoliczność, że publikacja sprostowania miałaby nastąpić po dwóch latach po wyemitowaniu spornego materiału prasowego. Jakkolwiek racją jest, że dłuższy czas dzielący ukazanie się (emisję) materiału prasowego i publikację sprostowania osłabia efektywność tego ostatniego ze względu na zacieranie się w opinii publicznej związku między treścią prostowanego materiału a własnym stanowiskiem zainteresowanego, kwestia ta ma ogólniejszy charakter i wiąże się ze sposobem uregulowania sądowego dochodzenia roszczenia o opublikowanie sprostowania w razie bezzasadnej – w ocenie zainteresowanego – odmowy jego publikacji, w tym z ustanowieniem rocznego terminu do wytoczenia powództwa (art. 39 ust. 2 pr. pras.).

Korzystanie z instrumentów prawnych w kształcie przewidzianym przez ustawodawcę, w tym wykorzystywanie ustanowionych w ustawie terminów, nie może być, przynajmniej co do zasady, poczytywane jako nadużycie prawa.

Wyrok SN z dnia 3 grudnia 2021 r., I CSKP 126/21

Standard: 74564 (pełna treść orzeczenia)