Charakterystyka służebności przesyłu

Posiadanie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu (służebności przesyłu) polega na korzystaniu przez określony podmiot z cudzej nieruchomości w zakresie niezbędnym do eksploatacji i obsługi posadowionych na nieruchomości urządzeń przesyłowych. 

Służebność gruntowa, w tym służebność gruntowa o treści odpowiadającej służebności przesyłu oraz służebność przesyłu, może powstać na podstawie czynności prawnej - umowy z właścicielem nieruchomości (art. 245 k.c.), orzeczenia sądu lub w drodze jej nabycia przez zasiedzenie z upływem okresu, którego długość zależy od dobrej lub zlej wiary posiadacza służebności. 

Nieruchomość jako rzecz, nie zaś własność jako prawo obejmujące najszersze spektrum uprawnień do rzeczy - posiadanie, korzystanie z niej i rozporządzanie w granicach wskazanych w art.140 k.c., jest przedmiotem obciążenia określoną służebnością na podstawie umowy o jej ustanowienie zawartej z właścicielem nieruchomości (art. 245 k.c., art. 3051 k.c.,) lub orzeczenia sądu wydanego w postępowaniu o ustanowienie tej służebności (art. 145 k.c., art. 305[2] k.c.).

 Postanowienie SN z dnia 23 października 2019 r., V CSK 314/18

Standard: 66103 (pełna treść orzeczenia)

W dniu 3 sierpnia 2008 r. weszła w życie ustawa z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), która wprowadziła do prawa cywilnego nowe ograniczone prawo rzeczowe. Do czasu wejścia w życie tej nowelizacji w polskim systemie prawnym funkcjonowały służebności gruntowe (art. 285 i nast. k.c.) oraz służebności osobiste (art. 296 i nast. k.c.).

Ustawodawca, nowelizując Kodeks cywilny, ustanowił nową służebność przesyłu, której treść, zgodnie z art. 305[1] w zw. z art. 49 k.c., obejmuje korzystanie z nieruchomości obciążonej w celu wybudowania i eksploatacji urządzeń przesyłowych służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych. W uzasadnieniu projektu nowelizacji stwierdzono, iż przedsiębiorca przesyłowy, dokonując posadowienia urządzeń, o których mowa w art. 49 k.c., na cudzych gruntach, musi dysponować stosownym tytułem prawnym do tej części nieruchomości, na której urządzenia mają być posadowione. Tytuł ten ma także umożliwiać dostęp do tych urządzeń w celu naprawy i konserwacji.

Nowelizacja uwzględniała zasadę, że służebność przesyłu może być zastosowana nie tylko do stanów faktycznych, w których urządzenia przesyłowe już istnieją, ale również do takich, w których przedsiębiorca urządzenia te zamierza wybudować w przyszłości. Umożliwiało to objęcie nową regulacją tzw. zaszłości, jak i dawało możliwość wykorzystania jej dla zabezpieczenia interesu prawnego przedsiębiorcy już w fazie planowania (Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, druk sejmowy nr 81, str. 5-6).

Uregulowanie tzw. zaszłości w istocie oznaczało legalizację zastanych sytuacji na nieruchomościach za odpowiednim wynagrodzeniem dla właściciela nieruchomości obciążanej. Nowa instytucja miała więc służyć utrwaleniu istniejącego stanu faktycznego, a nie zmianom w zakresie usytuowania wybudowanych już urządzeń przesyłowych.

Uchwała SN z dnia 26 lipca 2017 r., III CZP 28/17

Standard: 46994 (pełna treść orzeczenia)