Obowiązek uiszczania opłaty rocznej w razie wadliwości wpisu użytkowania wieczystego w księdze wieczystej

Błędnie ujawniony w księdze wieczystej użytkownik wieczysty nie może zasadnie twierdzić, że nie spoczywa na nim obowiązek uiszczania opłaty rocznej ani nie dotyczą go przepisy dotyczące jej aktualizacji (w tym art. 78 u.g.n.).

Polskiemu prawu obca jest zasada formalnej prawomocności wpisów wyrażająca się w łacińskiej paremii „qoud non est in libris non est in mundo”, tj. sytuacji, w której bez względu na podstawę prawną wpis rozstrzyga zawsze o treści nabywanego prawa rzeczowego. Już choćby z tego powodu skuteczność orzeczenia sądu wieczystoksięgowego nie może być rozpatrywana w kategoriach wywoływania przezeń skutków prawnych w sferze materialnoprawnej w czasie w związku z tym, że prawo rzeczowe zostało ujawnione błędnie w księdze wieczystej, a zatem jej treść pozostaje niezgodna ze stanem prawnym rzeczywistym. Wpis wadliwy natomiast objęty jest domniemaniem z art. 3 u.k.w.h. Nie oznacza to jednak, że błędnie ujawniony uprawniony, na którym jednocześnie spoczywają określone obowiązki, a tak jest w przypadku użytkownika wieczystego, może zasłonić się wobec właściciela nieruchomości tym, że wpis pozostawał niezgodny z rzeczywistym stanem prawnym, co miałoby skutkować nieistnieniem jego obowiązku istniejącego w świetle stanu prawnego rzeczywistego. Nawet w przypadku dobrej wiary co do treści własnego prawa nie byłoby to możliwe bez spełnienia przesłanek z art. 5-6 u.k.w.h., co mogłoby nastąpić jedynie wówczas, gdy uprawniony nabyłby prawo o treści wynikającej z wpisu. Nie można natomiast uznać, że błędny wpis własnego prawa uzasadnia możliwość uchylenia się od obowiązków, które na uprawnionym równocześnie ciążą w zakresie, w jakim nastąpiło nabycie zgodnie z treścią dokumentu będącego podstawą prawną błędnego wpisu, która jednak doprowadziła do powstania odpowiedniego prawnego stanu rzeczywistego.

Wyrok SN z dnia 18 maja 2023 r., II CSKP 1069/22

Standard: 74396 (pełna treść orzeczenia)