Niedopuszczalność skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia oczywiście bezzasadnej

Skoro ustawodawca wprost wyłączył możliwość wniesienia skargi kasacyjnej w sprawie, w której doszło do oddalenia powództwa oczywiście bezzasadnego, gdyż wniesienie środka zaskarżenia w takiej sytuacji służyłoby jedynie przeciąganiu procesu, a strony tkwiłyby przez dłuższy okres w stanie niepewności, to oczywiste jest, że wniesienie innej skargi (a więc skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia), do której mają zastosowanie przepisy o skardze kasacyjnej, również nie jest dopuszczalne (art. 398[2] § 4 w zw. z art. 424[12] k.p.c.).

 zawartej w art. 3982 § 4 k.p.c., zgodnie z którym skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach, w których powództwo oddalono na podstawie art. 1911. Skargę kasacyjną wniesioną w takich sprawach pozostawia się w aktach sprawy bez żadnych dalszych czynności. To samo dotyczy pism związanych z jej wniesieniem. O pozostawieniu skargi kasacyjnej i pism związanych z jej wniesieniem zawiadamia się powoda tylko raz - przy wniesieniu pierwszego pisma.

Artykuł 191[1] k.p.c., do którego odwołuje się art. 398[2] § 4 k.p.c., stanowi o oczywistej bezzasadności powództwa i jego oddaleniu przez sąd z tej właśnie przyczyny. Pozew oczywiście bezzasadny to taki, który nie nadaje najmniejszych szans uwzględnienia.

Oczywista bezzasadność powództwa zachodzi bowiem wówczas, gdy każdy prawnik z góry, bez głębszej analizy prawnej stanu faktycznego, może powiedzieć, że powództwo nie może zostać uwzględnione ‎(zob. np. postanowienie SN z 8 października 1984 r., II CZ 112/84). Jest to zatem takie powództwo, który – niezależnie od podjętych przez stronę czynności oraz podniesionych argumentów – będzie musiało ulec oddaleniu. Taka wykładnia powództwa oczywiście bezzasadnego jest podtrzymywana w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Właśnie ta oczywista bezzasadność uzasadnia – zgodnie z art. 398[2]‎§ 4 k.p.c. – pozostawienie w aktach sprawy w określonej sytuacji skargi kasacyjnej wniesionej w takiej sprawie, bez nadawania jej dalszego biegu. Oczywista bezzasadność powództwa rozciąga się również na skargę kasacyjną, która stanowi nadzwyczajny środek zaskarżenia i wszczyna szczególny rodzaj postępowania.

Ten przepis znajduje zastosowanie do skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, co wynika wprost z art. 424[12] k.p.c.

Sąd Okręgowy zastosował nieprawidłową sankcję, którą nie powinno być odrzucenie skargi, ale pozostawienie jej w aktach sprawy bez żadnych dalszych czynności, o czym powód (jego pełnomocnik) powinien zostać poinformowany, w wyniku czego przedmiotowemu zażaleniu nie powinien zostać w ogóle nadany bieg. Od takiego zarządzenia nie przysługuje żaden środek zaskarżenia. Ponieważ jednak Sąd Okręgowy wydał postanowienie o odrzuceniu skargi, Sąd Najwyższy uznał, że nieprawidłowe działanie Sądu, do którego strona dostosowała środek zaskarżenia, nie może wpływać negatywnie na sytuację powoda, w związku z czym wydał orzeczenie merytoryczne.

Postanowienie SN z dnia 26 października 2023 r., III CZ 193/23

Standard: 74357 (pełna treść orzeczenia)