Wymagalność roszczenia o zwrot pożyczki w razie wypowiedzenia umowy
Termin zwrotu pożyczki (art. 723 k.c.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W sytuacji wypowiedzenia umowy pożyczki wymagalne staje się roszczenie dającego pożyczkę o zwrot tej części przedmiotu pożyczki, która nie stała się jeszcze wymagalna przed wypowiedzeniem na skutek nadejścia terminu płatności. Innymi słowy, wypowiedzenie umowy nie zmienia niczego w zakresie stanu wymagalności tych rat, których termin płatności nastąpił wcześniej. W stan wymagalności stawiane są jedynie te raty, których termin płatności jeszcze nie nadszedł (por. wyrok SN z 7 marca 2017 r., II CSK 281/16).
Nie sposób przyjąć, że wypowiedzenie umowy skutkuje ponownym powstaniem stanu wymagalności rat, które stały się już wcześniej wymagalne. Takie rozwiązanie stałoby w sprzeczności z podstawowymi założeniami dotyczącymi wymagalności roszczeń. Nie jest przecież możliwe, aby roszczenie, które jest już wymagalne, stało się wymagalne ponownie, chyba że strony odroczą termin spełnienia świadczenia (zob. uchwała (7) SN z 22 października 2021 r., III CZP 78/20). W istocie, skutkowałoby to przesunięciem początku terminu przedawnienia, na skutek czynności wierzyciela, co nie jest dopuszczalne z perspektywy art. 119 k.c., zakazującego przedłużania terminu przedawnienia przez czynność prawną.
Uchwała SN z dnia 27 lipca 2021 r., III CZP 17/21
Standard: 74097 (pełna treść orzeczenia)
Wypowiedzenie jest jednostronnym oświadczeniem woli, z którego powinno wynikać, że wierzyciel w sposób stanowczy i bezwarunkowy żąda zwrotu pożyczki używając w tym celu zwrotów niebudzących wątpliwości co do ich znaczenia i charakteru (np. „żądam zwrotu pożyczki”, „wzywam do zapłaty pożyczonej kwoty”, „wypowiadam pożyczkę”, „proszę oddać pożyczkę”; por. orzeczenie SN z dnia 15 czerwca 1937 r., C.II. 295/37). Wskazanie konkretnego terminu zwrotu świadczenia nie jest konieczne, gdyż wynika on z art. 723 kc. Forma wypowiedzenia jest obojętna, jeżeli jednak strony zawarły umowę w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, to wypowiedzenie powinno być dokonane z zachowaniem formy dokumentowej. Jeżeli umowa została zawarta w innej formie szczególnej (aktu notarialnego), wypowiedzenie powinno być stwierdzone pismem (por. art. 720 § 2 kc i art. 77 kc). Również wytoczenie powództwa o zwrot pożyczki ma moc wypowiedzenia, przy czym od chwili doręczenia odpisu pozwu pozwanemu do chwili zamknięcia rozprawy i wyrokowania – jeśli oczywiście sąd uwzględnia powództwo – musi upłynąć termin wypowiedzenia.
Bieg terminu sześciotygodniowego, o którym mowa w przepisie art. 723 kc, rozpoczyna się z dniem następnym po dniu, w którym zaistniała dla pożyczkobiorcy możliwość zapoznania się z treścią wypowiedzenia. Podobną moc jak wypowiedzeniu przyznaje się wytoczeniu powództwa o zwrot pożyczki.
Bezskuteczny upływ terminu zwrotu przedmiotu pożyczki, ustalony w każdy możliwy sposób, jest równoznaczny z postawieniem pożyczkobiorcy zarzutu, przynajmniej opóźnienia się w wykonaniu świadczenia. Okoliczność ta uprawnia pożyczkodawcę do skorzystania ze wszystkich uprawnień, jakie mu przysługują stosownie do treści art. 481 k.c.
Zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu Najwyższego w orzeczeniu z dnia 15 czerwca 1937 r. C.II. (...), że: Zażądanie zapłaty długu jest wypowiedzeniem tegoż w rozumieniu art. 439 k.z. (art. 723 k.c.), chociażby wierzyciel nie użył zwrotu, że wypowiada pożyczkę.
Wyrok SA w Gdańsku z dnia 15 czerwca 2020 r., V ACa 581/18
Standard: 74098 (pełna treść orzeczenia)
W wypadku, gdy zwrot przedmiotu pożyczki oznaczony został przez strony umowy w częściach (ratach), to staje się on wymagalny z upływem terminów ustalonych dla poszczególnych rat, chyba że w umowie postanowiono inaczej
Wyrok SN z dnia 1 grudnia 2016 r., I PK 297/15
Standard: 74101 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 74100 (pełna treść orzeczenia)