Pojęcie i zakres odszkodowania na gruncie ustawy lutowej
Odszkodowanie za szkodę i zadośćuczynienie za krzywdę (art. 8)
Zarówno w doktrynie prawa karnego, jak i jednolitym w tym zakresie orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, przyjmuje się, że roszczenia z art. 8 ustawy z 23 lutego 1991 r. mają charakter cywilnoprawny (za postanowieniem SN z 7 maja 2014 r. II KK 78/14). Wyłącznym kryterium ustalenia wysokości należnego odszkodowania pozostaje realna szkoda.
Nie można uznać za utraconą korzyść całości wynagrodzenia uprawnionego, skoro rzeczywista korzyść jest konsekwencją pomniejszenia wynagrodzenia brutto o obowiązkowe obciążenia wynikające z różnych, stanowionych prawem powszechnym, tytułów. Odszkodowanie z tytułu niemożliwości wykonywania pracy musi odpowiadać sumie realnie utraconych przychodów, a nie służyć wynagrodzeniu wszystkich poniesionych w tym okresie strat, niekoniecznie wyłącznie wskutek zastosowania tymczasowego aresztowania czy pozbawienia wolności (analogicznie SN z 6 kwietnia 2022 r. V KK 665/21)
Wyrok SO w Sieradzu z dnia 19 września 2022 r., II Ko 487/21
Standard: 73976 (pełna treść orzeczenia)
Pojęcie i zakres odszkodowania za poniesioną szkodę, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, są takie same, jak w przypadku odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, ujętego w przepisach art. 552 k.p.k., zaś w obu tych przypadkach przy orzekaniu odszkodowania winno się uwzględniać przepisy Kodeksu cywilnego, odnoszące się do szkody i obowiązku jej naprawienia. Potwierdzają to ustawowe odesłania dotyczące przepisów regulujących postępowanie w sprawach o odszkodowanie zawarte w art. 8 ust. 3 ustawy lutowej i w art. 558 k.p.k. Stad przyjąć należy, że odszkodowanie, zarówno oparte na normie z art. 8 ust. 1 ustawy lutowej, jak też na art. 552 k.p.k., czy też orzeczone w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego, opiera się na jednolitym w polskim porządku prawnym rozumieniu szkody i na tych samych regułach dotyczących sposobu jej określenia i naprawienia.
Zgodnie z art. 361 § 2 k.c., naprawienie szkody o charakterze majątkowym obejmuje straty, które poszkodowany poniósł ( damnum emergens) oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono ( lucrum cessans), przy czym obowiązuje zasada pełnego odszkodowania, zobowiązująca sąd do precyzyjnego wyliczenia wartości szkody (gdy zaś nie da się tego uczynić, sąd może zastosować przepis art. 322 k.p.c.) i orzeczenia o jej naprawieniu tak, aby uszczerbek w majątku poszkodowanego został dokładnie wyrównany, a przyznane odszkodowanie ani nie było niższe od rzeczywistej wysokości szkody, ani jej nie przewyższało.
Wyliczenie wysokości szkody o charakterze majątkowym winno więc mieć co do zasady ścisły, wręcz „matematyczny” charakter i brak jest w nim pola do ocen o charakterze wartościującym, czy odwoływania się do określonego systemu aksjologicznego.
Art. 361 k.c. proklamuje zasadę pełnego odszkodowanie, która jest jedną z najdonioślejszych zasad prawa zobowiązań. Oznacza ona, że jeśli nic innego nie wynika z przepisu ustawy ani z umowy między stronami, poszkodowany powinien uzyskać naprawienie szkody w pełnej wysokości obejmującej damnum emergens i lucrum cessans, a sąd, który orzeka w przedmiocie odszkodowania, nie ma swobody jego miarkowania
Wyrok SA w Szczecinie z dnia 12 maja 2022 r., II AKa 312/21
Standard: 73966 (pełna treść orzeczenia)