Dotarcie do osób trzecich nieprawdziwych lub zniesławiających zarzutów jako warunek zniesławienia

Skutek w postaci naruszenia dobrego imienia następuje zawsze wówczas, gdy adresatem bądź odbiorcą nieprawdziwych lub w inny sposób godzących w sferę chronioną zarzutów, jest pokrzywdzony. Nie ma przy tym znaczenia, czy poza nim dotarły one do innych osób. Dodać jednak w tym miejscu należy, że dla oceny samego naruszenia dobra nie bez znaczenia jest istnienie związku między zachowaniem samego sprawcy a ich odbiorcami, w tym przez samego pokrzywdzonego. Rozpowszechnienie (upublicznienie) wypowiedzi stanowiących naruszenie dobra osobistego, niezależnie od tego, czy miało charakter zawiniony po stronie sprawcy naruszenia, może potęgować skutki naruszenia, a w przypadku winy sprawcy uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia stosownie do rozmiarów doznanej krzywdy związanej ze skalą tych skutków. Jednak nie oznacza to, że użyta forma wypowiedzi, okoliczności oraz sposób przekazania oraz brak związku między samym przekazaniem określonej wiadomości innej osobie a jej rozpowszechnieniem przez tę ostatnią nie mają znaczenia dla ustalenia tego, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego.

Wyrok SN z dnia 17 lutego 2023 r., II CSKP 580/22

Standard: 73868 (pełna treść orzeczenia)

Sformułowanie nieprawdziwych i zniesławiających zarzutów nie musi dotrzeć ani być odebrane przez osoby trzecie, aby uznać, iż doszło do naruszenia dobra osobistego oraz by móc skutecznie dochodzić ochrony prawnej.

Skutek w postaci naruszenia dobrego imienia następuje zawsze wówczas, gdy adresatem bądź odbiorcą nieprawdziwych lub w inny sposób godzących w sferę chronioną zarzutów, jest pokrzywdzony. Nie ma przy tym znaczenia, czy poza nim dotarły one do innych osób.

naruszenie dobrego imienia może polegać na pomawianiu innej osoby o postępowanie, które może poniżyć ją w opinii publicznej. Takie zachowanie ma miejsce wówczas, gdy pokrzywdzonemu zarzuca się postępowanie, które zmierza do osiągnięcia określonego celu w sposób niegodziwy, w tym przez zastosowanie nieuczciwych metod i środków, względnie chodzi o postępowanie bezprawne, nieetyczne bądź niemoralne, negatywnie oceniane przez przeciętnego obserwatora.

O naruszeniu dobra osobistego w postaci dobrego imienia można z pewnością mówić w razie ustalenia, iż zarzut niegodziwości, nieuczciwości czy innego negatywnie ocenianego postępowania jest nieprawdziwy, co z kolei uzasadnia zastosowanie środków ochrony, w tym przede wszystkim roszczeń niemajątkowych, o których mowa w art. 24 § 1 k.c. Jednym z podstawowych uprawnień służących osobie dotkniętej naruszeniem jest środek w postaci przeproszenia jej przez sprawcę naruszenia poprzez złożenie przez tego ostatniego oświadczenia w odpowiedniej formie.

2. Do bezprawnego naruszenia dobra osobistego może dojść zarówno poprzez publiczne sformułowanie nieprawdziwych zarzutów, pomówienie, podanie danych i informacji ze sfery życia prywatnego (w szczególności intymnego), znieważenie etc., jak też poprzez wypowiedź skierowaną do samego zainteresowanego, w sferę którego dóbr osobistych ingerencja następuje. Oznacza to, że publiczny charakter wypowiedzi nie jest co do zasady (poza ujawnieniem danych i informacji objętych sferą prywatności) przesłanką konieczną naruszenia  dobra osobistego. W szczególności sformułowanie nieprawdziwych i zniesławiających zarzutów nie musi dotrzeć ani być odebrane przez osoby trzecie, aby uznać, iż doszło do naruszenia dobra osobistego oraz by móc skutecznie dochodzić ochrony prawnej.

Skutek w postaci naruszenia dobrego imienia następuje zawsze wówczas, gdy adresatem bądź odbiorcą nieprawdziwych lub w inny sposób godzących w sferę chronioną zarzutów, jest pokrzywdzony. Nie ma przy tym znaczenia, czy poza nim dotarły one do innych osób. Ewentualne rozpowszechnienie (upublicznienie) wypowiedzi stanowiących naruszenie dobra osobistego, niezależnie od tego, czy miało charakter zawiniony po stronie sprawcy naruszenia, może natomiast potęgować skutki naruszenia, a w przypadku winy sprawcy uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia stosownie do rozmiarów doznanej krzywdy związanej ze skalą tych skutków.

Jakkolwiek o naruszeniu dobrego imienia (czci zewnętrznej) mowa jest zazwyczaj w odniesieniu do zachowań, które polegają na przypisaniu właściwości lub postępowania, mogących poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego do wykonywania określonego zawodu lub działalności (zob. np. wyrok SN z 18 stycznia 2013 r., IV CSK 270/12), to jednak to, czy faktycznie doszło do zapoznania się z takimi wypowiedziami przez osoby trzecie nie może być traktowane jako bezwzględne wymaganie dla uznania faktu naruszenia tego dobra osobistego. Upublicznienie pisma skierowanego do powoda i przyczyna zapoznania się z nim przez osoby trzecie jest zatem bez znaczenia. 

Wyrok SN z dnia 17 maja 2019 r., IV CSK 79/18

Standard: 73860 (pełna treść orzeczenia)