Niedopuszczalność dokonywania wzajemnych rozliczeń z udziałem osób trzecich lub dotyczących roszczeń takich osób

Zawarty w art. 618 § 1 k.p.c. zwrot „wzajemne roszczenia współwłaścicieli” jest jednoznaczny i oznacza, że w postępowaniu o zniesienie współwłasności niedopuszczalne jest dokonywanie rozliczeń z udziałem osób trzecich lub dotyczących roszczeń takich osób (zob. postanowienia SN z: 25 stycznia 2019 r., IV CSK 543/17; z 25 września 2019 r., III CZ 32/19). Tego rodzaju spór musi być rozpoznany w odrębnej sprawie (por. uz. uchwały SN z 12 stycznia 2010 r., III CZP 114/09; postanowienie SN z 8 maja 2015 r., III CZP 18/15).

Powyższe uwagi zachowują aktualność również w postępowaniu o podział majątku wspólnego, skoro art. 618 § 1 i 2 k.p.c. – na zasadzie art. 688 w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. – ma zastosowanie także w tego rodzaju postępowaniu działowym.

Postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2023 r., II CSKP 592/22

Standard: 73709 (pełna treść orzeczenia)

Z uwagi na to, że nie wszyscy współwłaściciele nieruchomości przy ul. (…) 59 są współwłaścicielami nieruchomości przy ul. (…) 61, nieruchomości te stanowią odrębne przedmioty zniesienia współwłasności i wyłącznie w ramach każdej z nich jako wyodrębnionego przedmiotu współwłasności będzie dokonywany podział, bez ingerencji w granice sąsiedniej nieruchomości. Brak tożsamości podmiotowej współwłaścicieli w odniesieniu do obu nieruchomości wyklucza ich łączny podział. Z tej przyczyny skarżąca jako współwłaścicielka wyłącznie nieruchomości przy ul. (…) 61 nie może brać udziału w postępowaniu o zniesienie współwłasności nieruchomości przy ul. (…) 59, gdyż wynik tamtej sprawy nie dotyczy jej praw jako współwłaściciela nieruchomości przy ul. (…) 61.

Postanowienie SN z dnia 25 września 2019 r., III CZ 32/19

Standard: 73712 (pełna treść orzeczenia)

Zwrot „wzajemne roszczenia współwłaścicieli” jest jednoznaczny i oznacza, że w postępowaniu o zniesienie współwłasności niedopuszczalne jest dokonywanie rozliczeń z udziałem osób trzecich lub dotyczących roszczeń takich osób (por. postanowienie SN z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 532/00).

Za osobę trzecią w rozumieniu wskazanego przepisu musi być więc uznana zarówno wnioskodawczyni, w zakresie roszczeń z tytułu nakładów powstałych przed nabyciem przez nią udziału w nieruchomości, jak i matka uczestnika w odniesieniu od roszczeń wynikających z zaspokojenia przez nią wierzytelności Banku wynikających z umowy kredytu. Jako osoba, która spłaciła wierzyciela wprawdzie nabyła spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty i wstąpiła w prawa zaspokojonego wierzyciela (art. 518 § 1 k.c.), ale mogłaby dochodzić rozliczeń z tego tytułu tylko wobec dłużnika w postępowaniu procesowym. Dalsze przeniesienie tej wierzytelności na rzecz uczestnika (dłużnika) skutkowałoby wygaśnięciem zobowiązania w następstwie konfuzji.

Po drugie -skoro udział we współwłasności nieruchomości należał do majątków osobistych stron to dokonanie rozliczeń z tytułu wydatków, nakładów lub innych świadczeń poniesionych z majątku wspólnego na majątki osobiste mogłoby nastąpić jedynie w następstwie skutecznego zgłoszenia wniosku o podział majątku wspólnego (art. 567 § 1 k.p.c.) w toku postępowania o zniesienie współwłasności lub samodzielnie i następnie połączenia tych spraw do wspólnego rozpoznania.

Postanowienie SN z dnia 25 stycznia 2019 r., IV CSK 543/17

Standard: 73710 (pełna treść orzeczenia)