Odpowiedzialność gminy za szkody powstałe na zorganizowanej przez gminę imprezie noworocznej; odpalanie petard

Zorganizowanie imprezy noworocznej nie jest działaniem władczym Gminy, ponieważ w tym zakresie pozwana nie wykonywała zadań przekazanych ustawą tylko do jej kompetencji. Wobec tego, dla oceny odpowiedzialności pozwanej nie są niezbędne przepisy szczególne, przewidujące konkretne obowiązki władzy publicznej lecz dostateczną, a zarazem wyczerpującą, podstawę stanowiły przepisy ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych. W związku z tym istniały podstawy do rozważenia odpowiedzialności pozwanej z art. 415 k.c. za niewykonanie konkretnych wymagań szczegółowo określonych w ustawie. 

Nie uchylała odpowiedzialności Gminy ewentualna odpowiedzialność cywilna sprawcy odpalenia petardy, względnie Skarbu Państwa – Policji. Każda z tych osób mogłaby odpowiadać z tytułu czynu niedozwolonego za własne zawinione, względnie bezprawne, działania lub zaniechania i to zarówno samodzielnie jak i wespół z pozostałymi w ramach in solidum.

Każdy organizator imprezy masowej ma obowiązek uwzględnić, iż uczestnicy określonych zgromadzeń mogą zachować się w sposób stwarzający zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi i pod groźbą kary ma on obowiązek podjęcia działań uniemożliwiających takie zachowania przy czym, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 września 2003 r. IV CK 8/02 organizator imprezy nie może uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę, której sprawcami byli uczestnicy imprezy, nawet jeśli powierzył dbałość o bezpieczeństwo imprezy wyspecjalizowanej jednostce trudniącej się zawodowo ochroną osób i mienia.

Zważywszy, że odpalanie petard w tłumie ludzi na S.(...) zagrażało bezpieczeństwu zgromadzonej zbiorowości, oraz, że oczywiście przewidywalne były przypadki niesubordynacji uczestników spotkania noworocznego co do nieużywania w tym miejscu artykułów pirotechnicznych, pozwana Gmina, jako organizator spotkania miała obowiązek zadbać o to aby petardy nie były odpalane. Ten obowiązek nie musiał być ściśle skonkretyzowany w ustawie ani zagrożony sankcją karną. Obowiązek podjęcia działań uniemożliwiających powstanie szkody wynika z zasady niewyrządzania nikomu szkody, która to zasada ma charakter ogólny i wynika nie tylko z przyjętych norm moralnych ale przyświeca także systemowi norm prawnych.

Jak przekonująco wywiódł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 grudnia 2003 r. III CK 430/03 zakresem bezprawności, objęte są nie tylko naruszenia konkretnych zakazów lub nakazów adresowanych do wszystkich lub niektórych podmiotów, ale ponadto naruszenia norm ogólnych nadrzędnych, nakazujących podjęcie niezbędnych w danych okolicznościach czynności zapobiegających możliwości powstania szkody. Należy powtórzyć za składem orzekającym Sądu Najwyższego w w/w wyroku, że forma należytej dbałości o życie i zdrowie człowieka może wynikać ze zdrowego rozsądku, który podpowiada niezbędne czynności zapobiegające możliwości powstania stanu zagrożenia. W ten sposób konkretyzuje obowiązki wynikające z zasady niewyrządzania nikomu szkody. Zaniechanie podjęcia takich działań przez organy Gminy wyczerpuje znamiona niedbalstwa lub lekkomyślności, a więc winy w rozumieniu art. 415 k.c.

Artykuł 3 wymienionej ustawy nie uzależnia charakteru imprezy od ilości osób obecnych na otwartym terenie lecz od rozmiarów terenu zdolnego pomieścić nie mniej niż 1000 osób

Bez istotnego znaczenia była okoliczność, że w ramach przedmiotowego spotkania nie zaplanowano występów artystycznych lub przemówienia przedstawiciela władz miasta.

Nie do przyjęcia jest teza, że powód sam jest winien temu, iż doznał urazu oka, ponieważ nie miał obowiązku uczestniczenia w spotkaniu noworocznym. Wyrażająca taką tezę pozwana nie dostrzega, że czym innym jest przezorność wynikająca z praktycznego myślenia skłaniająca niekiedy do rezygnacji z własnych praw w imię nieprzysparzania sobie kłopotów przy ich realizacji, a czym innym samo uprawnienie, które – jeśli przysługuje – to nie sposób czynić adresatowi zarzutu, że z niego skorzystał. Powód skorzystał z publicznego zaproszenia do wzięcia udziału w spotkaniu noworocznym i było to jego prawo. Brak obowiązku wzięcia udziału w imprezie nie oznaczał obowiązku niebrania udziału w imprezie, co w sposób oczywiście mylny zdaje się utożsamiać pozwana.

Wyrok SN z dnia 20 lipca 2005 r., II CK 794/04

Standard: 73544 (pełna treść orzeczenia)