Zamieszczanie reklam i ogłoszeń (art. 36 pr.p)

Odmowa – ze względów ideologicznych lub politycznych – publikacjiw prasie reklam i prywatnych ogłoszeń nie ogranicza swobody wypowiedzii wolności wyrażania swoich poglądów.

Art. 36 pr. prasowego mówi wprost o prawie prasy do zamieszczania odpłatnych ogłoszeń i reklam. Dostatecznej podstawy do konstruowania takiego obowiązku nie dostarcza sama ogólna funkcja mediów. Działalność prasy w tym zakresie ma charakter komercyjny i podporządkowana jest zasadzie swobody gospodarczej.

Wprawdzie obowiązek kontraktowania nie zawsze jest skorelowany ze ścisłym określeniem przez ustawodawcę treści umowy, lecz wówczas ustawa wskazuje organ kompetentny do jej określenia. Prawo prasowe nie zawiera zaś zarówno określenia treści umowy w przypadku odmowy jej zawarcia przez wydawcę (redaktora naczelnego) na określonych warunkach ani nie wskazuje organu właściwego do jej określenia. Przyjęciu istnienia obowiązku kontraktowania w tym zakresie sprzeciwia się konstytucyjnie chroniona wolność prasy i swoboda wypowiedzi wydawcy.

W świetle orzecznictwa ETPCz dotyczącego art. 10 Konwencji (orzeczenie z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie oraz Appelby i in. v. W. Brytania, skarga nr 44306/98, którego ochroną objęta jest również swoboda wypowiedzi reklamowej oraz zawartej w art. 32 ust. 3 Konstytucji zasady proporcjonalności, wolność prasy może być ograniczona przez nałożenie na nią obowiązku publikacji reklam i prywatnych ogłoszeń, gdy jest to konieczne dla ochrony swobody wypowiedzi. Sytuacja taka nie zachodzi, gdy zainteresowani publikacją mają do dyspozycji inne środki, aby zapoznać ogół ze swoimi poglądami.

Realizacja wolności prasy, która jest wartością nadrzędną i fundamentalna (art. 54 Konstytucji) nie może być uznawana za postępowanie kogokolwiek dyskryminujące. W szczególności nie stanowi go i nie ogranicza swobody wypowiedzi odmowa publikacji reklam i prywatnych ogłoszeń ze względów ideologicznych czy politycznych, w sytuacji prawnego zagwarantowania każdemu swobody wypowiedzi, która może realizować także innymi sposobami, w tym także przez założenie własnej gazety i publikowanie w niej nawet kontrowersyjnych poglądów o ile tylko nie narusza przy tym prawa. O dyskryminacji można by mówić wówczas tylko, gdyby w zakresie tym istniał po stronie wydawcy (redaktora) obowiązek publikacji. Przepis art. 36 ust. 4, będący wyrazem niespójności ustawy, uznać należy za normę o charakterze deontologicznym, na którą może powołać się wydawca (redaktor) w obronie przed naciskami (np. ze strony właściciela gazety) zmierzającym do wymuszania publikacji reklamy czy ogłoszenia.

Znaczenie art. 36 ust. 2 upatrywać należy w tym przede wszystkim, iż wydawca może powołać się na niesprzeczność ogłoszenia czy reklamy z prawem i zasadami współżycia, jeżeli zostaną one opublikowane i z tego tytułu zostanie on pociągnięty do odpowiedzialności. Art. 42 ust. 2, wyłącza bowiem jego odpowiedzialność za treść reklam i ogłoszeń opublikowanych zgodnie z art. 36. Przepis ten powinien więc być traktowany jako samoograniczający wydawcę w wyborze publikowanych materiałów.

Wyrok SN z dnia 26 marca 2009 r., I CSK 299/08

Standard: 73159 (pełna treść orzeczenia)

Wydawca i redaktor naczelny dziennika nie mają obowiązku publikowania ogłoszeń i reklam. Gdy odmowa ma charakter dyskryminujący (np. ze względów światopoglądowych lub politycznych) powinna być uzasadniona przesłanką sprzeczności opublikowania ogłoszenia lub reklamy z linią programową pisma bądź charakterem publikacji (art. 36 ust. 4 Prawa prasowego).

Strona pozwana podała przyczyny odmowy opublikowania reklamy książki powoda, wskazując, że w istocie nie jest to reklama książki, lecz jej autora. Wobec tego, że powód wielokrotnie wyrażał swój negatywny stosunek do kościoła katolickiego, na dowód czego do akt załączone zostały, drukowane w „[…]”, teksty powoda umieszczane w dziale „Listy”, żądana przez powoda publikacja pozostawałaby – jak podkreślili pozwani - w sprzeczności z linią programową „N.”, który jest gazetą […]. Odmowa publikacji miała więc charakter dyskryminujący, podyktowana bowiem była ze względu na światopogląd i przekonania religijne powoda. Skoro jednak uzasadniona została przesłanką sprzeczności opublikowania reklamy powoda jako autora książki z linią programową „N.”, to odmowę taką uznać należało jako usprawiedliwioną. Okoliczność, że w przeszłości „N.” promował powoda jako autora wspomnianej książki, nie pozbawia strony pozwanej – wbrew stanowisku, które zajął Sąd Apelacyjny - do skorzystania z uprawnienia wynikającego z art. 36 ust. 4 Prawa prasowego.

Wyrok SN z dnia 18 stycznia 2007 r., I CSK 351/06

Standard: 73160 (pełna treść orzeczenia)