Areszt dla celów egzekucji (art. 916; art. 1053 k.p.c.)

Sąd krajowy nie może orzec, wyłącznie na podstawie zasady skuteczności oraz prawa do skutecznej ochrony sądowej, aresztu dla celów egzekucji. Każde ograniczenie prawa do wolności powinno zostać przewidziane przez ustawę spełniającą wymogi dostępności, precyzyjności i przewidywalności.

Jeżeli orzeczenie aresztu dla celów egzekucji powoduje pozbawienie wolności, areszt może zostać przewidziany wyłącznie wówczas, gdy nie istnieje żaden mniej restrykcyjny środek pozwalający na osiągnięcie zamierzonego celu. Do sądu odsyłającego należy zatem ustalenie, czy prawo krajowe regulujące sądowe postępowanie egzekucyjne może być przedmiotem wykładni zgodnej z prawem do skutecznej ochrony sądowej w tym sensie, że zezwala ono temu sądowi na przyjęcie środków, które nie naruszają prawa do wolności.

Wyłącznie w przypadku, gdy sąd odsyłający miałby dojść do wniosku, że w kontekście wyważenia praw podstawowych, ograniczenie prawa do wolności wynikające z faktu orzeczenia aresztu dla celów egzekucji spełnia przesłanki przewidziane w art. 52 ust. 1 karty, prawo Unii nie tylko zezwala na zastosowania takiego środka, ale wręcz tego wymaga.

W odniesieniu do wymogów, które musi spełniać podstawa prawna ograniczenia prawa do wolności, Trybunał orzekł już, w świetle wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 21 października 2013 r. w sprawie Del Río Prada przeciwko Hiszpanii, że aby ustawa uprawniająca sąd do pozbawienia osoby jej wolności spełniała wymogi art. 52 ust. 1 karty, musi ona być wystarczająco dostępna, precyzyjna i przewidywalna w zakresie jej stosowania, tak aby uniknąć wszelkiego ryzyka arbitralności (wyrok z dnia 15 marca 2017 r., Al Chodor, C‑528/15).

Przesłanki te odnoszą się do każdego rodzaju pozbawienia wolności, w tym pozbawienia wolności wynikającego z konieczności zapewnienia wykonania kary orzeczonej wyrokiem sądowym, i to niezależnie od możliwości uniknięcia przez osobę skazaną pozbawienia wolności wskutek wykonania nakazu wydanego w tym samym orzeczeniu lub w orzeczeniu wcześniejszym.

W świetle wszystkich powyższych rozważań na przedłożone pytanie należy udzielić odpowiedzi, zgodnie z którą wykładni prawa Unii, a w szczególności art. 47 akapit pierwszy karty, należy dokonywać w taki sposób, że w okolicznościach, które charakteryzują się uporczywą odmową zastosowania się przez organ krajowy do orzeczenia sądu nakazującego mu wykonanie jasnego, precyzyjnego i bezwarunkowego obowiązku wynikającego z tego prawa, a w szczególności z dyrektywy 2008/50, na właściwym sądzie krajowym spoczywa obowiązek orzeczenia aresztu dla celów egzekucji względem osób pełniących funkcję polegającą na sprawowaniu władzy publicznej, jeżeli w systemie przepisów prawa wewnętrznego istnieje wystarczająco dostępna, precyzyjna i przewidywalna w zakresie jej stosowania podstawa prawna oraz pod warunkiem, że wprowadzone ograniczenie zagwarantowanego w art. 6 karty prawa do wolności, wynikające z takiego orzeczenia, spełnia inne przesłanki przewidziane w tym względzie w art. 52 ust. 1 karty. Natomiast w przypadku braku takiej podstawy prawnej w prawie krajowym prawo Unii nie uprawnia tego sądu do zastosowania takiego środka.

Wyrok TSUE z dnia 19 grudnia 2019 r., C-752/18

Standard: 72920 (pełna treść orzeczenia)