Postanowienia referendarza sądowego (art. 362[1] k.p.c.)

Orzeczenia referendarza sądowego dotyczą kwestii, w których ustawodawca przyznał referendarzom kompetencje do wykonywania czynności pomocniczych w zakresie wymiaru sprawiedliwości, a ustawodawca przewidział odpowiednie stosowanie do nich przepisów o postanowieniach sądu (art. 362[1] k.p.c.).

Żadne racje nie przemawiają za tym, żeby ustaloną w ust. 3 art. 112 u.k.s.c. regułę postępowania wiązać wyłącznie z sytuacją, gdy w przedmiocie wniosku o zwolnienie od opłaty wypowie się sąd, co oznacza, że właściwym dla tego orzeczenia środkiem zaskarżenia będzie zażalenie, a nie stosować jej wtedy, gdy wniosek zostanie rozstrzygnięty przez referendarza, którego orzeczenie zaskarżalne jest skargą i podlega uchyleniu lub utrzymaniu w mocy przez sąd.

Postanowienie SN z dnia 5 września 2023 r., III CZ 145/23

Standard: 72603 (pełna treść orzeczenia)

Wydawane w postępowaniu nieprocesowym postanowienia orzekające co do istoty sprawy, a także zrównane z nimi postanowienia referendarza sądowego (art. 362[1] k.p.c.), korzystają z prawomocności materialnej jako odpowiedniki wyroków w procesie (art. 365 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). W konsekwencji zarówno orzeczenie referendarza zarządzające wpis, jak i sam wpis w księdze - zrównany z orzeczeniem na mocy art. 626[8] § 6 k.p.c. - wiążą inne sądy, organy państwowe i organy administracji publicznej.

Moc wiążąca orzeczenia oznacza, że sąd w kolejnym postępowaniu zobligowany jest przyjąć, iż istotne z punktu widzenia zasadności żądania zagadnienie kształtuje się tak, jak to zostało ustalone w prawomocnym orzeczeniu rozstrzygającym sprawę co do meritum. Oznacza to niedopuszczalność ponownej analizy prawnej, a także prowadzenia postępowania dowodowego co do kwestii objętych uprzednim prawomocnym rozstrzygnięciem, o ile nie ujawnią się nowe okoliczności faktyczne lub prawne (zob. postanowienie SN z 25 lutego 2022 r., II CSKP 386/22).

Postanowienie SN z dnia 3 listopada 2022 r., II CSKP 440/22

Standard: 72605 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 398[22] § 1 k.p.c. na orzeczenie referendarza sądowego służy skarga w przypadkach, w których na postanowienie sądu służyłoby zażalenie.

Na postanowienie referendarza sądowego o odmowie zwolnienia od opłaty od apelacji, wydane w sądzie drugiej instancji, przysługuje skarga.

Czynności związane z nadaniem biegu apelacji może wykonywać referendarz sądowy (art. 373 § 2 k.p.c.), a zatem do jego kompetencji należy rozpoznawanie wniosków o zwolnienie od kosztów sądowych w sądzie drugiej instancji (por. też art. 118 u.k.s.c.).

Referendarz sądowy nie jest uprawniony do odrzucenia apelacji.

Uchwała SN z dnia 24 listopada 2021 r., III CZP 80/20

Standard: 72594 (pełna treść orzeczenia)

Skarga na postanowienie referendarza sądowego oddalające wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, której wniesienie nie zostało poprzedzone złożeniem wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie postanowienia z uzasadnieniem, nie podlega z tej przyczyny odrzuceniu (art. 398[22] § 2 k.p.c.).

Teza nieaktualna, gdyż ustawą z dnia 9 marca 2023 r. (D.U. 2023 r., poz. 614) z dniem 1 lipca 2023 r. w art. 398[23] dodano § 1[1], na podstawie którego orzeczenia, w przedmiocie kosztów sądowych lub kosztów procesu oraz na postanowienie o odmowie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, doręcza się wraz z uzasadnieniem. Uzasadnienie może ograniczać się do wskazania podstawy prawnej rozstrzygnięcia wraz z przytoczeniem przepisów prawa (§ 1[1] dodany z dniem 1 lipca 2023 r. ustawą z dnia 9 marca 2023 r. (D.U. 2023 r., poz. 614).

Uchwała SN z dnia 28 maja 2021 r., III CZP 26/20

Standard: 72596 (pełna treść orzeczenia)

Art. 394[1a] § 1 pkt 13 k.p.c., umożliwia zaskarżenie zażaleniem postanowienia o odrzuceniu skargi na orzeczenie referendarza sądowego wydanego przez sąd pierwszej instancji (art. 394[1a] § 1 in initio k.p.c.). W konsekwencji wydane w tych warunkach postanowienie o odrzuceniu skargi na orzeczenie referendarza, jako wydane przez sąd drugiej instancji, jest niezaskarżalne (art. 394[2] k.p.c. a contrario).

Postanowienie SN z dnia 28 maja 2021 r., III CZP 28/20

Standard: 72601 (pełna treść orzeczenia)

Do rozpoznania skargi na orzeczenie referendarza sądowego o odrzuceniu skargi na czynności komornika ma zastosowanie art. 767[3a] k.p.c.

Sąd, działając jako sąd drugiej instancji, stosuje odpowiednio przepisy o zażaleniu i w razie uwzględnienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego uchyla to orzeczenie.

Postanowienie SN z dnia 6 czerwca 2018 r., III CZP 7/18

Standard: 72599 (pełna treść orzeczenia)

Dopuszczalna jest skarga na orzeczenie referendarza sądowego o odmowie dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie (art. 510 § 1 i art. 398[22] § 1 k.p.c.).

Nie może być sytuacji, w której na orzeczenie sądu przysługuje środek odwoławczy (apelacja lub zażalenie), a na takie samo orzeczenie wydane przez referendarza sądowego skarga jest niedopuszczalna.

Uchwała SN z dnia 11 grudnia 2014 r., III CZP 85/14

Standard: 72597 (pełna treść orzeczenia)

Referendarz sądowy nie jest uprawniony do rozpoznawania skarg na czynności komornika (art. 767 k.p.c.).

Z samej tylko lokaty art. 7673a] w kodeksie postępowania cywilnego nie można wyprowadzać wniosku o upoważnieniu referendarza sądowego do rozpoznawania skarg na czynności komornika.

Uchwała SN z dnia 26 czerwca 2014 r., III CZP 30/14

Standard: 72600 (pełna treść orzeczenia)

Cofnięcie skargi na orzeczenie referendarza jest niemożliwe w tych przypadkach, w których wniesienie skargi powoduje utratę mocy prawnej orzeczenia referendarza (art. 398[22] § 2 in principio k.p.c.).

Skarga na dokonany przez referendarza wpis w księdze wieczystej nie powoduje utraty mocy prawnej tego wpisu (art. 518[1] § 3 k.p.c.).

Postanowienie SN z dnia 18 lutego 2011 r., I CZ 10/11

Standard: 72602 (pełna treść orzeczenia)