Współuczestnictwo konieczne w sprawie o stwierdzenie nieważności umowy nabycia nieruchomości do majątku wspólnego przez cudzoziemca i jego małżonka

W razie wytoczenia zgodnie z art. 6 ust. 2 u.n.n.c. przez Skarb Państwa – Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji powództwa o ustalenie nieważności nabycia nieruchomości, którego podstawę stanowiła umowa zawarta przez małżonków - nabywców, wyłania się kwestia istnienia po stronie pozwanej współuczestnictwa koniecznego jednolitego (por. uchwała SN z dnia 25 czerwca 2008 r., III CZP 53/08).

Wyrok SN z dnia 27 listopada 2008 r., IV CSK 313/08

Standard: 51958 (pełna treść orzeczenia)

Po stronie pozwanych małżonków – obywatela polskiego i cudzoziemca, którzy nabyli nieruchomość do majątku wspólnego – zachodzi współuczestnictwo konieczne jednolite.

Nieruchomość nabywana do majątku wspólnego w drodze czynności prawnej dokonywanej przez obu małżonków – cudzoziemca i obywatela polskiego – jest nieruchomością nabywaną przez cudzoziemca w rozumieniu ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Oznacza to, że taka czynność nabycia nieruchomości dokonana bez wymaganego zezwolenia (art. 1 ust. 1 ustawy), jest dotknięta sankcją nieważności bezwzględnej (art. 6 ust. 1 ustawy). Ze względu na konstrukcję prawną wspólności łącznej sąd nie może orzec nieważności „części” czynności prawnej, w odniesieniu do małżonka będącego cudzoziemcem, który nie legitymuje się wymaganym zezwoleniem.

Orzeczenie wydane na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (jedn. tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 ze zm.) ma charakter deklaratywny. 

Postępowanie w sprawie o stwierdzenie nieważności umowy nabycia nieruchomości do majątku wspólnego przez cudzoziemca i jego małżonka, obywatela polskiego dotyczy interesów obu małżonków i w stosunku do obu małżonków zapada wyrok rozstrzygający sprawę w sposób jednolity. W sprawie tej zachodzi więc współuczestnictwo materialne jednolite (art. 73 § 2 k.p.c.), ponieważ z istoty stosunku prawnego wyrok ma dotyczyć niepodzielnie obu małżonków. Oznacza to, że taka sprawa może się toczyć tylko łącznie przeciwko obu małżonkom, ich współuczestnictwo jest więc współuczestnictwem jednolitym i koniecznym (art. 72 § 2 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 25 czerwca 2008 r., III CZP 53/08

Standard: 51953 (pełna treść orzeczenia)