Postępowanie dowodowe w zakresie istnienia przyczyny wypowiedzenia oraz jej zasadności

Postępowanie dowodowe przed sądem pracy, w zakresie istnienia przyczyny wypowiedzenia oraz jej zasadności, ogranicza się w zasadzie do tego, że pracodawca jest obowiązany wykazać (udowodnić) istnienie właśnie tej przyczyny, którą podał pracownikowi. Musi ją podać najpóźniej w dacie dokonania wypowiedzenia umowy o pracę (por. wyrok SN z dnia 21 listopada 2000 r., I PKN 99/00 i z dnia 8 stycznia 2007 r., I PK 175/06).

W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że w sprawie o przywrócenie do pracy albo o zasądzenie odszkodowania za niezgodne z prawem lub nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę sąd pracy bada przyczynę wypowiedzenia w następującej kolejności: po pierwsze - ustala i ocenia, czy przyczyna wypowiedzenia podana przez pracodawcę jest prawdziwa (zgodna z rzeczywistością, znajduje potwierdzenie w faktach), o czym stanowi art. 30 § 4 k.p.; po drugie - ustala i ocenia, czy rzeczywista (prawdziwa) przyczyna podana przez pracodawcę uzasadnia wypowiedzenie (stanowi wystarczające usprawiedliwienie dla wypowiedzenia z tej przyczyny), o czym stanowi art. 45 § 1 k.p. (zob. wyrok SN z dnia 16 kwietnia 2019 r., I PK 20/19).

Naruszenie art. 30 § 4 k.p. może więc polegać na niewskazaniu w ogóle przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie umowy o pracę lub na niewystarczająco jasnym i konkretnym jej wskazaniu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2000 r., I PKN 481/99), a także na podaniu nieprawdziwej przyczyny (powołaniu się na okoliczności, fakty i zdarzenia, które nie miały miejsca) albo podaniu przyczyny pozornej (gdy faktycznie wypowiedzenie jest dokonywane z innych powodów, ukrywanych przed pracownikiem).

Kwestia wskazania przyczyny wypowiedzenia jest podlegającą ustaleniu okolicznością faktyczną. Sąd pracy weryfikuje ją w toku postępowania dowodowego (zob. wyrok SN z dnia 2 października 2012 r., II PK 60/12). Dopiero po stwierdzeniu, że przyczyna wypowiedzenia podana przez pracodawcę jest konkretna i rzeczywista (prawdziwa), sąd pracy przystępuje do oceny, czy może ona uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę (jest uzasadniona w rozumieniu art. 45 § 1 k.p.). Stwierdzenie naruszenia art. 30 § 4 k.p. usprawiedliwia zatem uwzględnienie roszczeń pracownika wyprowadzanych z art. 45 § 1 k.p. nawet bez szczegółowego badania zasadności podanej przez pracodawcę przyczyny. 

Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2023 r., III PSKP 29/22

Standard: 72350 (pełna treść orzeczenia)