Licencje i koncesje a wolność gospodarcza

Przez zasadę wolności gospodarczej należy rozumieć "możliwość swobodnego podejmowania i prowadzenia działalności zarobkowej, a także wyboru prawno-organizacyjnej formy takiej działalności" (wyrok TK z 20 czerwca 2002 r., sygn. K 33/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 44). Jej realizacja nie zwalnia jednak podmiotów zamierzających prowadzić działalność gospodarczą od zachowania wymogów przewidzianych w przepisach prawa. Wymogi te mogą również przybierać postać reglamentacji administracyjnej. Rodzi to obowiązek uzyskiwania odpowiednich koncesji lub zezwoleń, co niejednokrotnie można traktować w kategoriach "ograniczenia" działalności gospodarczej. W opinii Trybunału Konstytucyjnego, licencja pośrednika w obrocie nieruchomościami powinna być traktowana jedynie jako wymóg, a nie ograniczenie, podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż nie jest ona elementem polityki reglamentacyjnej państwa. Licencja potwierdza jedynie posiadanie przez osobę zajmującą się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami niezbędnych do tego kwalifikacji.

W doktrynie prawnej podkreśla się, że w zakresie niektórych działań ważną rolę odgrywają indywidualne właściwości osób lub rzeczy, a których stwierdzenie decyduje o sytuacji podmiotu na gruncie prawa administracyjnego (zob. W. Dawidowicz, Prawo administracyjne, Warszawa 1987, s. 28). W związku z tym, co wskazał Trybunał Konstytucyjny w swoim dotychczasowym orzecznictwie (wyrok z 23 czerwca 2005 r., sygn. K 17/04, OTK ZU nr 6/2005, poz. 66), "regulacja warunków wykonywania zawodu nie znosi ani nie ogranicza wolności wykonywania zawodu tak długo, jak długa nawiązuje do niezbędnej wiedzy teoretycznej i praktycznej (ewentualnie potwierdzonej formalnie przez egzamin, sprawdzenie, specjalizację, dyplom ukończenia studiów, studiów podyplomowych)". W nauce prawa administracyjnego akty te przyjmuje się określać aktami kwalifikującyjnymi. Materialnoprawną podstawą takich decyzji administracyjnych są "właściwości osób lub rzeczy, jako składniki hipotezy normy, których występowanie rozstrzyga o treści tych aktów, określonej w dyspozycji normy prawnej" (A. Chełmoński, Akty kwalifikacyjne administracji jako przedmiot badań, Acta Univertatis Wratislaviensis nr 2154/1999, s. 59).

Licencję pośrednika w obrocie nieruchomościami należy zaliczyć do tzw. autonomicznych aktów kwalifikujących. Stanowią one potwierdzenie posiadania określonych umiejętności związanych ze specyfiką działalności gospodarczej, jaką jest pośrednictwo w obrocie nieruchomościami, przy czym nie służą one reglamentacji administracyjnej wykonywania tego zawodu, lecz jedynie zapewnieniu, że działalność ta będzie wykonywana przez osoby legitymujące się odpowiednimi uprawnieniami zawodowymi.

Wyrok TK z dnia 27 marca 2008 r., SK 17/05, OTK-A 2008/2/29, Dz.U.2008/58/358

Standard: 1888 (pełna treść orzeczenia)