Uzasadnienie oddalenia apelacji wydanej na posiedzeniu niejawnym na wniosek strony (art. 387 § 1[1] k.p.c.)

Oddalając apelację na posiedzeniu niejawnym, sąd doręcza odpis sentencji stronie, która wniosła apelację z pouczeniem o prawie złożenia wniosku o doręczenie jej uzasadnienia tego orzeczenia.

W zdaniu pierwszym § 3 jest mowa o doręczaniu orzeczenia z uzasadnieniem stronie, która zażądała doręczenia, jednak termin do złożenia wniosku liczy się od ogłoszenia. Natomiast w zdaniu trzecim § 3 art. 387 k.p.c. jest mowa o doręczaniu z urzędu orzeczenia z uzasadnieniem, gdy orzeczenie nie było ogłoszone.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zaprezentowano pogląd, zgodnie z którym należy odczytywać normę § 3 art. 387 k.p.c. w taki sposób, iż dotyczy ona wszystkich nieogłoszonych, a więc wydanych na posiedzeniu niejawnym orzeczeń (por. postanowieniu z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 467/06, niepubl.). Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejsze zażalenie przychyla się jednak do poglądu odmiennego, zgodnie z którym przy interpretacji art. 387 k.p.c. należy przyznać znaczenie pierwszorzędne zasadzie sporządzania przez sąd uzasadnienia orzeczenia, przyjmując jednocześnie, że jego doręczenie jest kwestią wtórną. O obowiązku doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem można mówić tylko w takiej sytuacji, w której sąd uzasadnienie sporządza. W wypadku oddalenia apelacji orzeczenie nie jest sporządzane z urzędu, nie może zatem być z urzędu doręczane (por. postanowienie SN z dnia 8 stycznia 2010 r., IV CZ 101/09). Interpretacja taka zapewnia stronom pełną realizację uprawnień procesowych. Wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem strona może złożyć tylko wtedy, gdy wie o jego wydaniu i zna jego treść.

Z zamieszczonego w zdaniu drugim art. 387 § 3 odesłania do odpowiedniego stosowania art. 327 § 2 k.p.c. wynika, że w razie wydania na posiedzeniu niejawnym orzeczenia sądu apelacyjnego o oddaleniu apelacji, należy doręczyć stronie odpisy jego sentencji, co zastąpi ogłoszenie orzeczenia i spełni jego funkcję oraz w pełni zagwarantuje możliwość skorzystania z uprawnień do złożenia wniosku o uzasadnienie wydanego orzeczenia. W tej sytuacji należy podzielić stanowisko sądu odwoławczego, że wniesienie skargi kasacyjnej bez doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem było niedopuszczalne.

Postanowienie SN z dnia 21 lipca 2010 r., III CZ 29/10

Standard: 72136 (pełna treść orzeczenia)

Wyroki Sądu drugiej instancji i postanowienia kończące postępowanie w sprawie podlegają uzasadnieniu z urzędu, z wyłączeniem jednak orzeczeń, którymi oddalono apelację, gdyż w takim wypadku uzasadnienie sporządzane jest tylko na wniosek (art. 387 § 1 k.p.c.). Sposób doręczania uzasadnień jest uregulowany w art. 387 § 3 k.p.c., który nie jest sharmonizowany z § 1 w pełnym zakresie, co ujawnia się na tle orzeczeń sądu drugiej instancji oddalających apelację, wydanych na posiedzeniu niejawnym. W zdaniu pierwszym § 3 jest mowa o doręczaniu orzeczenia z uzasadnieniem stronie, która zażądała doręczenia, jednak termin do złożenia wniosku liczy się od ogłoszenia. W zdaniu trzecim § 3 art. 387 k.p.c. jest mowa o doręczaniu z urzędu orzeczenia z uzasadnieniem, gdy orzeczenie nie było ogłoszone. Chociaż mogłoby to skłaniać do odczytywania przepisu w taki sposób, że dotyczy on wszystkich nieogłoszonych, a więc wydanych na posiedzeniu niejawnym, orzeczeń (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 marca 2007 r., V CSK 467/06, niepublikowane), to takiej wykładni sprzeciwia się brak wyłączenia zasady określonej w art. 387 § 1 zdanie drugie k.p.c.

W ocenie Sądu Najwyższego rozpoznającego zażalenie, znaczenie pierwszorzędne ma zasada dotycząca sporządzania przez sąd uzasadnienia orzeczenia, natomiast jego doręczenie jest zawsze kwestią wtórną. O obowiązku doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem można mówić tylko w takiej sytuacji, w której sąd uzasadnienie sporządza. W wypadku oddalenia apelacji orzeczenie nie jest sporządzane z urzędu, nie może zatem być z urzędu doręczane.

Niewątpliwie, wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem strona (uczestnik) może złożyć tylko wtedy, gdy wie o jego wydaniu i zna jego treść. Dlatego wydane na posiedzeniu niejawnym orzeczenie należy doręczyć stronom, gdyż zastąpi to ogłoszenie orzeczenia i spełni jego funkcję oraz w pełni zagwarantuje możliwość skorzystania z uprawnień do złożenia odpowiednich wniosków.

Taki cel realizuje wyraźnie art. 387 § 3 zdanie 2 k.p.c., który przewiduje „zastąpienie” ogłoszenia orzeczenia doręczeniem jego sentencji. Brak wyraźnej regulacji w odniesieniu do wydawanych na posiedzeniu niejawnym, a niepodlegających uzasadnieniu z urzędu orzeczeń, zdaniem Sądu Najwyższego nie sprzeciwia się przyjęciu w takich sytuacjach wskazanego sposobu postępowania. Trzeba wyraźnie podkreślić, że zapewnia to stronom (uczestnikom) pełną realizację uprawnień procesowych.

Postanowienie SN z dnia 8 stycznia 2010 r., IV CZ 101/09

Standard: 72138 (pełna treść orzeczenia)