Skuteczność względem masy upadłości umowy przewłaszczenia z datą pewną, o której mowa w o której mowa w art. 101 ust. 2 p.u.

Niezależnie od tego, czy zdarzenie, o którym mowa w art. 81 § 2 i 3 k.c. następuje przed, czy po ogłoszeniu upadłości, umowa przewłaszczenia nie uzyskuje daty pewnej. Innymi słowy umowa taka jest skuteczna względem masy upadłości tylko wtedy, gdy ma datę pewną w rozumieniu art. 81 § 1 k.c.

Za przyjęciem powyższego stanowiska przemawia przede wszystkim wykładnia gramatyczna przepisu art. 101 ust. 2 Pr. upadł. i napr., w którym ustawodawca postawił wymaganie „zawarcia” umowy w formie pisemnej z datą pewną. Przez „zawarcie umowy w formie pisemnej z datą pewną” należy więc rozumieć wyłącznie pismo zawierające datę pewną. Gdy wykładnia literalna przepisu nie doprowadza do wniosków nieracjonalnych nie ma powodów do poszukiwania argumentów, które dostarcza wykładnia celowościowa. Nie przekonuje wynikający z niej argument, że w przypadku umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie, o której mowa w art. 101 ust. 2 Pr. upadł. i napr. uzyskanie daty pewnej w trybie art. 81 § 2 k.c. wystarcza, aby wykluczyć możliwość działania na szkodę innych wierzycieli przez antydatowanie zawartej umowy.

W literaturze trafnie podkreśla się, że szkoda wierzycieli może wiązać się także z działaniami podjętymi przed ogłoszeniem upadłości, zwłaszcza w sytuacji, gdy niektórym wierzycielom znany jest stan istniejącej już niewypłacalności dłużnika. Dlatego zgodnie z art. 127 ust. 3 Pr.upadł. i napr. bezskuteczne są w stosunku do masy upadłości zabezpieczenia długu niewymagalnego, a więc wynikającego także z przewłaszczenia na zabezpieczenie, dokonane przez upadłego w terminie dwóch miesięcy przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Broniąc stanowiska, do którego odwołał się skarżący należałoby zatem zgłosić co najmniej zastrzeżenie, że granicą czasową uzyskania daty pewnej w trybie art. 81 § 2 k.c. w celu skutecznego względem masy upadłości przewłaszczenia na zabezpieczenie jest termin wskazany w art. 127 ust. 3 Pr. upadł. i napr.

Uznając – z podanych przyczyn – że nie jest to stanowisko zasadne nawet gdyby uwzględniało wspominany termin dwóch miesięcy przez złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, należało przyjąć, że umowa przewłaszczenia celu zabezpieczenia, o której mowa w art. 101 ust. 2 Pr. upadł. i napr. jest skuteczna względem masy upadłości tylko wtedy, gdy ma datę pewną w rozumieniu art. 81 § 1 k.c.

Wyrok SN z dnia 30 września 2008 r., II CSK 149/08

Standard: 72088 (pełna treść orzeczenia)

Umowa przewłaszczenia, o której mowa w art. 101 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr 60, poz. 535 ze zm.), jest skuteczna względem masy upadłości także w wypadku, gdy umowa ta ma datę pewną uzyskaną w sposób określony w art. 81 § 2 i § 3 k.c.

Stosownie do art. 101 ust. 2 Pr.u.n., umowa przeniesienia własności rzeczy, wierzytelności lub innego prawa zawarta w celu zabezpieczenia wierzytelności jest skuteczna wobec masy upadłości, gdy została zawarta w formie pisemnej z datą pewną. Forma ta jest zachowana zarówno wówczas, gdy nastąpiło urzędowe poświadczenie daty dokonania czynności prawnej (art. 81 § 1 k.c.), jak i wówczas, gdy czynność prawna uzyskała datę pewną na skutek zdarzeń wymienionych w art. 81 § 2 i § 3 k.c.

Uchwała SN z dnia 29 listopada 2005 r., III CZP 104/05

Standard: 15103 (pełna treść orzeczenia)