Przyznanie wynagrodzenia obrońcy z urzędu w orzeczeniu kasatoryjnym (art. 626 § 1 k.p.k.)

Nie ma przeszkód prawnych do zasądzenia wynagrodzenia na rzecz obrońcy z urzędu również wtedy, gdy dochodzi do uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, nawet jeżeli ten sam obrońca z urzędu będzie działał w dalszym postępowaniu (por.: wyrok SA w Krakowie II AKa 92/09).

Sąd Apelacyjny orzekł o kosztach zastępstwa procesowego na rzecz obrońcy oskarżonego T. W. mimo, że orzeczenie nie jest kończącym w całości postępowanie w sprawie.

Sąd Apelacyjny uczynił tak wbrew powszechnemu zapatrywaniu, że wynagrodzenie z tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu zasądzane jest na rzecz obrońcy w orzeczeniu kończącym postępowanie, a przepisy nie przewidują żadnych form wypłaty tego wynagrodzenia - na raty lub w formie zaliczkowej (por.: SA w Katowicach II AKz 1143/02; SA w Katowicach II AKz 674/07; SA w Gdańsku II AKa 204/11; SA w Szczecinie II AKzw 547/10;).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, przyznanie obrońcy z urzędu wynagrodzenia z tytułu udzielonej pomocy prawnej, która nie została opłacona, nie jest objęte zakresem przepisu art. 626 § 1 k.p.k. Sąd niewątpliwie orzeka w przedmiocie kosztów procesu, lecz nie orzeka o tym, co jest zasadniczą treścią powołanego przepisu, kto ma je ponieść. Wskazanie na prawidłową interpretację daje treść przepisu art. 619 § 1 k.p.k. Z jego treści bowiem wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że wydatki w toku postępowania wykłada Skarb Państwa. Trzeba postawić pytanie o zasadniczym znaczeniu - do jakich konsekwencji, na tle przepisu art. 626 § 1 k.p.k. prowadzi przyznanie obrońcy z urzędu wynagrodzenia? Zdaniem Sądu Apelacyjnego, oznacza ono jedynie to, że Skarb Państwa tymczasowo wykłada te koszty, bez wskazania kto ostatecznie będzie ponosił koszty postępowania, w tym koszty obrony z urzędu. Natomiast w żadnym razie nie przesądza o tym, że koszty te poniesie ostatecznie Skarb Państwa. Za słusznością takiego rozstrzygnięcia przemawia to, że pomiędzy Skarbem Państwa a adwokatem wyznaczonym do udzielenia pomocy prawnej z urzędu powstaje obowiązek ponoszenia, przez Skarb Państwa, kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 29 ust. 2 Prawa o adwokaturze ( rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - Dz. U. z 2013.461 j.t.) określają zaś zasady, na podstawie których sąd ustala te koszty i sposób ich realizacji (por. uchwałę składu 7 sędziów SN z dnia 25 lutego 1986 r., VI KZP 49/85, OSNKW 1986, z. 9-10, poz. 65).

A zatem jeżeli usługa przez adwokata została wykonana, to przysługuje mu roszczenie do zapłaty wynagrodzenia, którego wysokość w sposób jasny została uregulowana. Przepisy § 19 i 20 (cyt. rozp.), które regulują kwestię kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ponoszonych przez Skarb Państwa, nie zawierają regulacji, iż koszty te mogą być przyznane dopiero w orzeczeniu kończącym postępowanie. Uzyskanie wynagrodzenia uzależnione jest bowiem wyłącznie od zawarcia we wniosku o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej oświadczenia, że opłaty nie zostały zapłacone w całości lub w części (§ 20 cyt. rozp.). Rozporządzenie regulujące stawki za udzielenie pomocy prawnej w postępowaniu karnym odnosi stawki wynagrodzenia do poszczególnych etapów postępowania ( § 14 ust. 1, 2 i 3 cyt. rozp.) lub też do poszczególnych czynności ( § 14 ust. 4 i 5 cyt. rozp.). Zatem zawarta w rozporządzeniu regulacja wskazuje w jakiej wysokości wynagrodzenie przysługuje obrońcy po zakończeniu poszczególnych etapów procesu bądź po wykonaniu konkretnej czynności.

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 25 czerwca 2015 r., II AKa 211/15

Standard: 71818 (pełna treść orzeczenia)