Konkretyzacja zarzutów skargi nadzwyczajnej przez Sąd Najwyższy

O ile więc art. 39813 § 1 k.p.c. jest istotnym przepisem kształtującym zakres kontroli nadzwyczajnej, to jednak pamiętać należy, że odnosi się on przede wszystkim do rozpoznawania skarg kasacyjnych, a zatem środków wnoszonych bezpośrednio przez zainteresowaną stronę za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika, w ramach których strona ponosi pełną odpowiedzialność za ewentualne błędy przez nią popełnione. Tymczasem  skarga  nadzwyczajna wnoszona jest nie przez stronę bezpośrednio zainteresowaną, ale przez podmioty uprawnione na mocy art. 89 § 2 u.SN, zaś   strona, na rzecz której zostaje ona wniesiona, pozbawiona jest wpływu na  sposób zakreślenia zakresu zaskarżenia, który w świetle art. 398[13] § 1 k.p.c., wyznacza zasadniczo zakres rozpoznania. W sytuacji, gdy skarga nadzwyczajna zostanie sformułowana przez podmiot uprawniony w sposób błędny, skutkujący jej oddaleniem, oznacza to definitywne pozbawienie strony możliwości skutecznej ochrony jej praw w sposób przez nią całkowicie niezawiniony.

Z tego też względu, o ile, w odniesieniu do skarg kasacyjnych, Sąd  Najwyższy  nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania konkretyzacji zarzutów, o tyle w przypadku skargi nadzwyczajnej, w szczególnych i wyjątkowych okolicznościach konkretnej sprawy, gdy jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, przyjąć należy dopuszczalność zrekonstruowania zarzutu z treści uzasadnienia skargi, jeżeli pozwoli to na uniknięcie naruszenia istoty konstytucyjnego prawa do sądu.

Z tego też względu, w celu uniknięcia rażącego naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 2 Konstytucji RP, na zasadzie absolutnego wyjątku, Sąd  Najwyższy uwzględnił zarzut redakcyjnie umiejscowiony w treści uzasadnienia skargi nadzwyczajnej. Inne potraktowanie tego fragmentu skargi nadzwyczajnej, prowadziłoby do czwartego z rzędu w tej sprawie, odmówienia powódce prawa do sądu, skutkując rażącym naruszeniem art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

Postanowienie SN z dnia 18 stycznia 2023 r., II NSNc 170/23

Standard: 71705 (pełna treść orzeczenia)