Odpowiednie stosowanie przepisów o procesie do postępowania odwoławczego toczącego się w trybie nieprocesowym

Jeżeli z treści, funkcji i celu przepisu regulującego określone zagadnienie w postępowaniu nieprocesowym nie wynika nic innego, przyjmować trzeba jako regułę, że dotyczy on całego postępowania w sprawie, na każdym szczeblu instancji (zob. uz. uchwały SN z 27 lutego 2002 r., III CZP 3/02; postanowienie SN z 18 kwietnia 2013 r., III CZP 10/13; uchwała SN z 26 stycznia 2012 r., III CZP 83/11). W konsekwencji, stosowanie na podstawie art. 13 § 2 k.p.c. przepisów o procesie do postępowania odwoławczego toczącego się w trybie nieprocesowym jest niedopuszczalne, jeżeli literalne brzmienie lub ratio legis przepisu świadczy o tym, że jego stosowanie powinno być ograniczone tylko do postępowania toczącego się przed sądem pierwszej instancji.

Postanowienie SN z dnia 30 czerwca 2022 r., II CSKP 1377/22

Standard: 71559 (pełna treść orzeczenia)

Zarówno wśród przepisów ogólnych o postępowaniu nieprocesowym, jak i wśród przepisów regulujących postępowanie w poszczególnych rodzajach spraw, ustawodawca nie wyodrębnił, jak to ma miejsce w procesie, przepisów odnoszących się do postępowania przed sądem drugiej instancji. W księdze drugiej części pierwszej k.p.c. nie ma więc usystematyzowanego podziału na przepisy dotyczące postępowania w pierwszej i drugiej instancji, choć oczywiście są konkretne, pojedyncze przepisy, które – ze względu na swą treść i funkcję – mają zastosowanie tylko w postępowaniu odwoławczym (art. 518, 519 i 519[1] k.p.c.). W tej sytuacji, jeżeli z treści, funkcji i celu przepisu nic innego nie wynika, przyjmować trzeba jako regułę, że dotyczy on całego postępowania w sprawie, w każdej instancji.

Poczynione stwierdzenie jest istotne z punktu widzenia oceny dopuszczalności stosowania do postępowania odwoławczego w postępowaniu nieprocesowym, na podstawie art. 13 § 2 k.p.c., jako lex subsydiaria, przepisów o procesie, normujących postępowanie odwoławcze. W konsekwencji, stosowanie takie uznać trzeba za niedopuszczalne, jeżeli z treści, funkcji lub celu przepisu dotyczącego postępowania nieprocesowego nie wynika, że jego stosowanie powinno być ograniczone tylko do postępowania przed sądem pierwszej instancji. Wniosek ten wynika także z istoty pierwszeństwa przepisów stanowiących lex specialis i lex generalis przed przepisami stanowiącymi lex subsydiaria.

Przepisów art. 514 § 1 i art. 626[1] § 1 k.p.c., nie sposób uznać aby dotyczyły tylko postępowania przed sądem pierwszej instancji. Z tego punktu widzenia nie ma zatem żadnych podstaw, aby za pośrednictwem art. 13 § 2 k.p.c. sięgać do przepisów postępowania odwoławczego o procesie, gdyż – zgodnie z wyprowadzoną wyżej regułą – zarówno art. 514 § 1 jako lex generalis, jak i art. 626[1] § 1 jako lex specialis, mają pierwszeństwo przed przepisami dotyczącymi procesu, stanowiącymi w tym układzie lex subsydiaria (art. 375 i 393[9] § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 27 lutego 2002 r., III CZP 3/02

Standard: 36945 (pełna treść orzeczenia)