Postępowanie w przedmiocie ubezwłasnowolnienia

Postępowanie w przedmiocie ubezwłasnowolnienia – w tym postępowanie o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia – w istocie zmierza do oceny przesłanek głęboko ingerujących w sferę prawną osoby objętej wnioskiem.

Orzeczenie ubezwłasnowolnienia istotnie ogranicza możliwość udziału w obrocie cywilnoprawnym, a także dotyka szeregu innych praw w istotnych dla jednostki sferach życia, w tym praw pacjenta, praw wyborczych, a niekiedy także wolności podejmowania aktywności zawodowej. Uwzględnienie specyfiki tego postępowania bezwzględnie wymaga zatem zachowania odpowiednich standardów w zakresie ochrony praw uczestnika.

W przypadku postępowania dotyczącego ubezwłasnowolnienia, art. 555 k.p.c. – stanowiący normę szczególną nie tylko względem przepisów o procesie, ale wprowadzający wyjątek także od regulacji posiedzeń sądowych w postępowaniu nieprocesowym (art. 514 k.p.c.) – musi być postrzegany jako przepis o charakterze gwarancyjnym, umacniający ochronny walor zasady jawności i bezpośredniości wobec osoby, której dotyczy orzeczenie w przedmiocie ubezwłasnowolnienia (zob. orzeczenia Sądu Najwyższego: z 4 stycznia 1965 r., II CR 500/64; z 6 lutego 1958 r., 2 Cr 1187/57).

Ścisła, a nawet restrykcyjna, wykładnia przepisów regulujących to postępowanie jest nieodzowna w celu zagwarantowania prawa do obrony osób ubezwłasnowolnionych lub objętych wnioskiem o ubezwłasnowolnienie.

Postanowienie SN z dnia 30 czerwca 2022 r., II CSKP 1377/22

Standard: 71558 (pełna treść orzeczenia)