Niedopuszczalność zażalenia do SN na kasatoryjne rozstrzygnięcie sądu II instancji w postępowaniu zażaleniowym (art. 394[1] § 1[1] k.p.c.)
Postępowanie zażaleniowe (art. 397 k.p.c.) Zażalenie do SN na uchylenie wyroku sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (art. 394[1] § 1[1] k.p.c.)
W postępowaniu zażaleniowym przepisy o apelacji stosuje się nie wprost, a jedynie odpowiednio (art. 397 § 3 k.p.c.), co w połączeniu z mniej sformalizowanym charakterem zażalenia sprawia, że sąd drugiej instancji nie jest tak rygorystycznie związany zamkniętym katalogiem podstaw do wydania orzeczenia kasatoryjnego jak sąd w postępowaniu apelacyjnym (postanowienie SN z 3 grudnia 2021 r., II CZ 50/21). Wyjątkowy charakter środka zaskarżenia jakim jest zażalenie do Sądu Najwyższego oraz wielokrotnie podkreślana w orzecznictwie konieczność wąskiej i rygorystycznej wykładni art. 3941 k.p.c. przesądza więc o niedopuszczalności zaskarżenia postanowienia sądu drugiej instancji wydanego na skutek rozpoznania zażalenia, o którym mowa w art. 21 § 3 zdanie pierwsze ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 969).
Postanowienie SN z dnia 20 października 2022 r., III CZ 297/22
Standard: 71536 (pełna treść orzeczenia)
Na wydane w wyniku rozpoznania zażalenia postanowienie sądu drugiej instancji uchylające postanowienie sądu pierwszej instancji i przekazujące temu sądowi sprawę do ponownego rozpoznania nie przysługuje zażalenie określone w art. 394[1] § 1[1] k.p.c. Dotyczy to także kasatoryjnego postanowienia sądu drugiej instancji wydanego na skutek rozpoznania zażalenia, o którym mowa w art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (jedn. tekst: Dz.U. z 2021 r., poz. 1638, dalej – „u.p.o.z.p.”)
Uproszczony i odformalizowany charakter postępowania zażaleniowego sprzeciwia się jednak obciążeniu go dodatkowym instrumentem kontroli ze strony Sądu Najwyższego, jakim jest zażalenie na kasatoryjne rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji. Środek ten, jak była mowa, służyć ma wzmocnieniu przyjętego modelu apelacji i jest związany z reżimem postępowania apelacyjnego, nie przystaje natomiast do specyfiki postępowania zażaleniowego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2013 r., IV CZ 44/13).
Przepisy art. 386 § 1-4 k.p.c. stosuje się ponadto w postępowaniu zażaleniowym nie wprost, lecz jedynie odpowiednio (art. 397 § 3 k.p.c.), co oznacza, że jakkolwiek sąd rozpoznający zażalenie powinien także dążyć do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy (art. 386 § 1 k.p.c.), to jednak symplifikacja postępowania zażaleniowego sprawia, że jego swoboda w zakresie wyboru kasatoryjnej formuły rozstrzygnięcia jest szersza i nie jest rygorystycznie krępowana przesłankami określonymi w art. 386 § 4 k.p.c.
W obecnym stanie prawnym, zarówno zażalenie do Sądu Najwyższego w ogólności, jak i zażalenie na kasatoryjne rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji, ma wyjątkowy charakter (por. np. postanowienie SN z dnia 7 lipca 2019 r., V CZ 50/19 i uchwała SN z dnia 7 października 2021 r., III CZP 53/20), co przemawia za potrzebą ścisłej wykładni przepisów określających przypadki jego dopuszczalności.
Postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2021 r., II CZ 50/21
Standard: 71532 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 71534