Waloryzacja świadczenia podlegającego zwrotowi w razie nieważności umowy wzajemnej (art. 358[1] § 3 k.c. w zw. z art. 494 k.c. w zw. z art. 497 k.c.)

Konsekwencją nieważności umowy wzajemnej jest z mocy art. 497 k.c. wymóg odpowiedniego zastosowania art. 496 k.c., co oznacza, że strony nieważnej umowy zobowiązane są do zwrotu świadczeń wzajemnych (art. 496 k.c. w zw. z art. 494 k.c.). Dokonanie waloryzacji kwoty, jaką powód zapłacił za nieruchomość kupioną od pozwanego, na potrzeby określenia wysokości świadczenia, które pozwany powinien zwrócić powodowi w związku z twierdzeniem o istotnej zmianie siły nabywczej pieniądza w okresie między powstaniem zobowiązania i jego wykonaniem (art. 358[1] § 3 k.c. w zw. z art. 494 k.c. w zw. z art. 497 k.c.), jest możliwe dopiero po przeliczeniu sumy pieniężnej na jaką opiewało świadczenie na inne dobra mogące być miernikiem wartości świadczenia powoda z chwili powstania zobowiązania (inne nieruchomości niż ta, której dotyczyła umowa z 2002 r.), a następnie ustalenia, jaka suma pieniężna w chwili orzekania odpowiada ustalonej pierwotnej wartości nabywczej świadczenia. Wymagało to powrotnego przeliczenia wybranego przez sąd miernika wartości na pieniądze według stanu z chwili orzekania.

Punktem odniesienia przy dokonywaniu waloryzacji świadczenia w niniejszej sprawie miały być dane obrazujące sytuację na rynku nieruchomości, a nie dane o tym, jaką cenę powód zapłacił za nieruchomość na podstawie nieważnej umowy z 2002 r., i ile w 2007 r. warta była ta nieruchomość. Tak też ocenił obowiązki dowodowe powoda Sąd Apelacyjny, a skoro powód nie wykazał przesłanek decydujących o zasadności roszczenia, które zgłosił, to nie może skutecznie zarzucić Sądowi Apelacyjnemu naruszenia prawa materialnego, to jest art. 494 k.c. w zw. z art. 496 w zw. z art. 497 k.c. w zw. z art. 358[1] § 3 k.c.

Wyrok SN z dnia 13 maja 2011 r., V CSK 359/10

Standard: 71382 (pełna treść orzeczenia)