Regres gwaranta

Jeżeli zgodnie z umową zlecenia i umową gwarancji gwarant zapłacił sumę gwarancyjną na rzecz beneficjenta gwarancji, może żądać jej zwrotu od zleceniodawcy (por. np. wyrok SN z dnia ‎25 listopada 2004 r., III CK 561/03 oraz - implicite - wyroki SN z dnia 10 lutego 2010 r., V CSK 233/09 ‎i z dnia 11 października 2013 r., I CSK 769/12).

Zapłata sumy gwarancyjnej przez gwaranta – zgodnie ‎z zobowiązaniem wynikającym z umowy zlecenia udzielenia gwarancji – stanowi wydatek poczyniony w celu należytego wykonania zlecenia w rozumieniu art. 742 k.c. 

Wyrok SN z dnia 11 lipca 2023 r., II CSKP 734/22

Standard: 71168 (pełna treść orzeczenia)

W razie otrzymania od gwaranta przez gwarantariusza sumy gwarancyjnej, gdy nie było do tego podstaw materialnoprawnych w stosunku podstawowym, rozliczenie korzyści majątkowej uzyskanej bez podstawy prawnej powinno nastąpić pomiędzy stronami tego stosunku prawnego. 

W sytuacji, w której zlecenia udzielenia gwarancji ubezpieczeniowej nie dokonuje dłużnik ze stosunku podstawowego, lecz osoba trzecia, to pomiędzy nim a dłużnikiem ze stosunku podstawowego zazwyczaj istnieje stosunek prawny uzasadniający dokonanie przysporzenia na rzecz dłużnika w postaci zlecenia gwarancji ubezpieczeniowej i ponoszenia związanych z tym kosztów, w tym zwrotu gwarantowi zapłaconej sumy gwarancyjnej. Ten stosunek jest jednocześnie podstawą prawną przysporzenia majątkowego dokonywanego przez zleceniodawcę gwarancji na rzecz beneficjenta gwarancji za pośrednictwem gwaranta, co wyklucza, w świetle art. 405 k.c., zarzut uzyskania przez beneficjenta gwarancji bez podstawy prawnej korzyści majątkowej kosztem zleceniodawcy gwarancji. W takim przypadku zleceniodawcy gwarancji służy wierzytelność w stosunku do dłużnika ze stosunku podstawowego, o zwrot zapłaconej sumy gwarancyjnej gwarantowi. Istnienie takiego roszczenia wyklucza kondykcję zleceniodawcy gwarancji w stosunku do dłużnika ze stosunku podstawowego, a tym bardziej w stosunku do wierzyciela ze stosunku podstawowego.

Wyrok SN z dnia 10 lutego 2010 r., V CSK 233/09

Standard: 71167 (pełna treść orzeczenia)

Powódka dokonała odpowiedniego zabezpieczenia wierzytelności pozwanego Banku będącej następstwem wykonania przez Bank zobowiązania wynikającego z gwarancji bankowej wobec beneficjenta tej gwarancji (greckiego eksportera owoców). Wierzytelność ta mogła być skierowana wobec podmiotu zlecającemu Bankowi udzielenie gwarancji jej beneficjentowi, tj. wobec nie występującej w procesie „B.-L.” Spółki z o. o. (dłużnika z tzw. stosunku podstawowego, łączącego tę Spółkę z beneficjentem gwarancji, jej kontrahentem zagranicznym; dostawcą owoców). Wspomniana wierzytelność Banku określana jest niekiedy w praktyce, a nawet w literaturze jako tzw. wierzytelność regresowa banku – gwaranta (lub „regres gwaranta”). Chodzi tu, rzecz jasna, o regres w znaczeniu szerokim (por. np. uz. uchwały SN z dnia 17 lipca 2003 r., III CZP 43/03).

W praktyce banki udzielające gwarancji ustanawiają stosowne zabezpieczenia wspomnianej wierzytelności „regresowej”, przy czym zabezpieczeń takich (z reguły umownych) udziela podmiot zlecający udzielenie gwarancji (dłużnik w tzw. stosunku podstawowym), lub osoba trzecia, którą z tymże dłużnikiem i bankiem – gwarantem łączą określone stosunki obligacyjne, uzasadniające i umożliwiające ustanowienie wspomnianego zabezpieczenia.

Ustanowienie zabezpieczenia wierzytelności „regresowej” banku – gwaranta przez osobę trzecią powoduje pojawienie się odpowiedzialności wynikającej z ustanowionego zabezpieczenia, która – w zależności od treści umowy z bankiem ustanawiającej omówienie zabezpieczenia – mogłaby przybrać cechy także odpowiedzialności subsydiarnej

Wyrok SN z dnia 25 listopada 2004 r., III CK 561/03

Standard: 71166 (pełna treść orzeczenia)