Adresat oświadczenia dłużnika podnoszącego zarzut przedawnienia

W nauce nie ma zgodności, co do tego, kto jest adresatem oświadczenia dłużnika. Pogląd, że adresatem jest tylko sąd, stąd jego skuteczność zależy od dotarcia oświadczenia do sądu, pozostający w ścisłym związku z poglądem, że podniesienie zarzutu przedawnienia może nastąpić wyłącznie we właściwym postępowaniu przez sądem, nie przekonuje. Zarzut ma charakter materialnoprawny a jego podniesienie doprowadza do trwałego ubezskutecznienia roszczenia.

Zważywszy na niewątpliwy interes drugiej strony stosunku prawnego w powzięciu wiadomości, co do własnej sytuacji prawnej jako wierzyciela, przyjąć trzeba, że adresatem oświadczenia jest wierzyciel i może być ono złożone poza procesem, najwcześniej już z chwilą upływu terminu przedawnienia, jak i w odpowiedzi na przedprocesowe wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia. 

Jeżeli podniesienie zarzutu przedawnienia nastąpiło poza procesem, dłużnik powinien w postępowaniu rozpoznawczym powołać się na złożone oświadczenie, a w wypadku trudności dowodowych zarzut przedawnienia podnieść ponownie, wówczas adresatem oświadczenia będzie również sąd.

Brak jest podstaw, aby odmiennie traktować sytuację, w której roszczenie jest już stwierdzone prawomocnym wyrokiem. Konsekwentnie należy przyjąć, że dłużnik może podnieść zarzut przedawnienia najwcześniej po upływie terminu przedawnienia z art. 125 k.c. i adresatem jest wierzyciel, a sąd wówczas, gdy toczy się właściwe postępowanie.

W postępowaniach poprzedzających postępowanie egzekucyjne (a więc m.in. w postępowaniu klauzulowym) a także w postępowaniu egzekucyjnym toczącym się przed organem egzekucyjnym (sądem, komornikiem), zarzut przedawnienia jest bezskuteczny, nie są to jednak właściwe postępowania, organy bowiem przed którymi toczą się te postępowania, nie mają kompetencji do badania skuteczności materialnej roszczenia.

Postanowienie SN z dnia 18 stycznia 2019 r., III CZP 63/18

Standard: 71095 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy