Prawo właściwe do oceny treści i skutków zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej (art. 41 p.p.m.).

Prawo właściwe do oceny treści i skutków zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej wskazuje art. 24 ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm., obecnie art. 41 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe, Dz.U. Nr 80, poz. 432).

Według art. 24 § 1 p.p.m., własność i inne prawa rzeczowe podlegają prawu państwa, w którym znajduje się ich przedmiot. Wskazane w tym przepisie za pomocą łącznika miejsca położenia przedmiotu prawo (czyli tzw. statut rzeczowy) rozstrzyga o powstaniu, treści, zmianie, przeniesieniu i wygaśnięciu prawa rzeczowego. Decyduje więc – jak się wyjaśnia w literaturze przedmiotu -m.in. o tym, w jaki sposób dochodzi do przeniesienia własności: czy następuje ono na podstawie odrębnej umowy, zwanej umową rzeczową, czy też skutek w postaci przejścia własności związany jest już z umową zobowiązującą do przeniesienia własności (np. sprzedażą, darowizną); czy oprócz umowy, do przeniesienia własności potrzebne jest wydanie przedmiotu nabywcy lub wpis do określonego rejestru, a jeśli przeniesienie własności następuje w drodze umowy rzeczowej, jakie są - oprócz zdolności do czynności prawnych (art. 9 p.p.m.) i formy (art. 12 p.p.m.) -przesłanki ważności tej umowy (czy jest ona np. czynnością kauzalną), poza tym jaki wpływ na przeniesienia własności mają inne jeszcze zdarzenia (np. zastrzeżenie własności na rzecz sprzedawcy do czasu uiszczenia ceny) lub określone stany niebędące zdarzeniami (np. uprawnienie zbywcy do rozporządzania).

Statut rzeczowy decyduje więc w szczególności o przesłankach przeniesienia własności. Samo jednak spełnienie określonej przesłanki przeniesienia własności nie musi podlegać już ocenie według statutu rzeczowego. Tak jest w szczególności wtedy, gdy statut rzeczowy przewiduje, że własność przechodzi na podstawie umowy zobowiązującej. W takim przypadku to, czy została zawarta ważna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności, stanowi w stosunku do rozstrzygnięcia o tym, czy na podstawie tej umowy nastąpiło nabycie własności, tzw. kwestię wstępną, w odniesieniu do której prawo właściwe wskazują miarodajne normy kolizyjne wchodzące w skład porządku prawnego państwa sądu orzekającego (w takim stanie, jak występujący w sprawie - art. 25 i nast. p.p.m.).

Wyrażoną w art. 24 § 1 p.p.m. ogólną regułę właściwości prawa państwa miejsca położenia przedmiotu praw rzeczowych uściśla art. 24 § 2 p.p.m., określając chwilę miarodajną do oceny niektórych skutków prawnych. Zgodnie z art. 24 § 2 p.p.m., nabycie i utrata własności, jak również nabycie i utrata oraz zmiana treści lub pierwszeństwa innych praw rzeczowych, podlegają prawu państwa, w którym znajdował się przedmiot tych praw w chwili, gdy nastąpiło zdarzenie pociągające za sobą wymienione skutki prawne. Z przepisu tego wynika, że to, czy określony fakt lub zespół faktów pociągnął za sobą nabycie lub utratę prawa rzeczowego, podlega ocenie według prawa państwa, w którym przedmiot prawa rzeczowego znajdował się w chwili zaistnienia tego faktu lub zespołu faktów (wyrok SN z dnia 22 marca 2002 r., I CKN 1137/99).

Wyrok SN z dnia 11 marca 2011 r., II CSK 435/10

Standard: 71061 (pełna treść orzeczenia)