Skrócenie okresu terminu zasiedzenia w związku z uchyleniem z dniem 1 października 1990 r. art. 177 k.c.
Doliczenie posiadania poprzednika (art. 176 k.c.) Przesłanki zasiedzenia nieruchomości
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Zgodnie z obowiązującym od dnia l października 1990 roku art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, póz. 321) jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po jej wejściu w życie prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie, jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem jej w życie, lecz nie więcej niż o połowę. Stosownie do treści art. 9 cytowanej ustawy, do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie.
Art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 ze zm.) ma zastosowanie do posiadania w okresie poprzedzającym uchylenie art. 177 k.c. w odniesieniu do nieruchomości, która była własnością państwową, lecz od dnia 27 maja 1990 r. stała się z mocy prawa własnością jednostki samorządu terytorialnego ( postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2011 r., I CSK 247/10).
W niniejszej sprawie bieg terminu zasiedzenia rozpoczął się od dnia zakupu przez wnioskodawcę przedmiotowej nieruchomości tj. od dnia 26 maja 1990 roku. Należy zwrócić uwagę, że powyższe przepisy dotyczyły możliwości skrócenia okresu niezbędnego do zasiedzenia nieruchomości o połowę, wyłącznie w stosunku do nieruchomości należących do Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, które do dnia 1 października 1990 r. były wyłączone od zasiedzenia. W niniejszej sprawie nie będą miały one zastosowanie, ponieważ przedmiotowa nieruchomość nie była objęta ustawą z dnia 14 lipca 1961 roku o gospodarce terenami w miastach i osiedlach (Dz. U. Nr 32, póz. 159 ze zm.), która wyłączała możliwość zasiedzenia nieruchomości państwowych.
Skoro w myśl art. 172 § 2 k.c., nabycie nieruchomości przez zasiedzenie możliwe jest po trzydziestu latach nieprzerwanego posiadania samoistnego, a okres ten rozpoczął się z dniem 26 maja 1990 roku i nie może zostać skrócony o 15 lat na podstawie art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku, to zasiedzenie może nastąpić nie wcześniej niż z upływem dnia 26 maja 2020 r. Ponadto nie miał w tym przypadku zastosowania również art. 176 k.c., ponieważ wnioskodawca nabył nieruchomość od współwłaścicieli, którym przysługiwało prawo własności przedmiotowej nieruchomości. Natomiast możliwość doliczenia posiadania poprzednika prawnego przy ustalaniu wymagań co do czasu posiadania samoistnego potrzebnego do zasiedzenia prawa, zgodnie z art. 176 § 1 k.c. może dotyczyć tylko okresu posiadania przez poprzednika prawnego (postanowienie SN z dnia 17 grudnia 2010 r., III CZP 108/10).
Zgodnie z art. 176 k.c. - zarówno stosowanym w związku z art. 172 k.c., jak i w związku z art. 292 k.c. - posiadacz na potrzeby zasiedzenia do czasu swego posiadania może doliczyć czas posiadania poprzednika tylko o tyle, o ile do przeniesienia posiadania lub dziedziczenia doszło podczas biegu zasiedzenia, co oczywiście wyklucza doliczenie przez obecnego posiadacza czasu posiadania poprzednika, który był posiadaczem uprawnionym ( postanowienie SN z dnia 3 lutego 2010 r., II CSK 465/09). Dlatego należało uznać, że wnioskodawca złożył wniosek przedwcześnie, przed upływem okresu niezbędnego do zasiedzenia przedmiotowej nieruchomości.
Wyrok SR dla m. st. Warszawy z dnia 02 czerwca 2014 r., I Ns 211/14
Standard: 70519 (pełna treść orzeczenia)
Według prezentowanego w judykaturze Sądu Najwyższego stanowiska, któremu dała początek uchwała z dnia 13 stycznia 1995 r., III CZP 174/94, art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321 dalej jako ustawa zmieniająca Kodeks cywilny) ma zastosowanie do nieruchomości państwowych, które z dniem 27 maja 1990 r. stały się z mocy prawa mieniem komunalnym. W jej uzasadnieniu wskazano, że literalna wykładnia tego przepisu, a w szczególności użyty w nim zwrot "przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy" prowadzi do wniosku, że chodzi o czas istniejący przed wejściem w życie ustawy, a niekoniecznie do dnia wejścia w życie tej ustawy. Tym samym ustawodawca uwzględnił możliwość zaistnienia takiej sytuacji, że stan wyłączający zasiedzenie istniał przez pewien okres przed wejściem w życie ustawy, a przestał istnieć w dniu jej wejścia w życie. Zważywszy na ratio legis art. 10, ustawy zmieniającej kodeks cywilny którym jest złagodzenie skutków rygoryzmu przepisów wyłączających możliwość zasiedzenia nieruchomości państwowych, ze złagodzenia tego powinni skorzystać wszyscy posiadacze nieruchomości państwowych przed wejściem w życie omawianej ustawy, a nie tylko posiadacze tych nieruchomości, które miały taki status także do dnia jej wejścia w życie.
W należącym do tego samego nurtu orzecznictwa postanowieniu z dnia 20 maja 2004 r., II CK 337/03 Sąd Najwyższy przyjął, że zastosowanie art. 10 ustawy zmieniającej Kodeks cywilny do nieruchomości państwowej będącej przedmiotem komunalizacji jest wynikiem postrzegania gminy jako przejemcy dotychczasowej sytuacji prawnej Skarbu Państwa, co uzasadnia analogiczne potraktowanie nieruchomości, która przed dniem 1 października 1990 r. stała się mieniem komunalnym, jak nieruchomość, która do tej daty pozostawała nieruchomością państwową.
Z kolei w postanowieniu z dnia 6 marca 2008 r., I CSK 419/07 Sąd Najwyższy wskazał, że przejście z mocy prawa własności nieruchomości państwowych na inne osoby, w tym na jednostki samorządu terytorialnego spowodowało wyłączenie ich spod działania zakazu ustanowionego w art. 177 k.c.
Z chwilą uchylenia tego przepisu rozważanie skutków czasowych zmiany stanu prawnego mogło odnosić się do okresu, w którym art. 177 k.c. (a przedtem inne przepisy ustanawiające taki zakaz) obowiązywał i ten okres został poddany regulacji intertemporalnej, przyznającej przywilej skrócenia terminu, natomiast posiadanie nieruchomości przez osoby niebędące właścicielami po 27 maja 1990 r., oceniane pod kątem biegu zasiedzenia, podlegało unormowaniu podstawowemu zawartemu w art. 172 k.c.
Przedstawiony kierunek wykładni zyskał aprobatę w doktrynie i jest kontynuowany w judykaturze, a logicznym następstwem odpadnięcia przeszkody do zasiedzenia w odniesieniu do nieruchomości państwowych, które z dniem 27 maja 1990 r. stały się z mocy prawa mieniem komunalnym jest to, iż bieg ich zasiedzenia rozpoczyna się od nowa od tego dnia.
Zgodnie z art. 10 ustawy zmieniającej kodeks cywilny termin ich zasiedzenia ulega skróceniu o czas, w którym nieruchomość była własnością państwowa, nie więcej jednak niż o połowę (zob. postanowienia (zob. tak SN w postanowieniu z dnia 10 października 2007 r., I CSK 231/07; zob. też postanowienia z dnia 12 września 2007 r., I CSK 186/07; z dnia 6 marca 2008 r., I CSK 419/07; z dnia 17 kwietnia 2008 r., I CSK 539/07; z dnia 11 lutego 2011 r., I CSK 247/10; z dnia 4 marca 2011 r., I CSK 293/10).
W orzecznictwie Sądu Najwyższego podobnie ocenia się konsekwencje zbycia przed dniem 1 października 1990 r. nieruchomości państwowej. Zasiedzenie biegnie wówczas od dnia utraty przez nieruchomość statusu przedmiotu własności państwowej; termin zasiedzenia ulega skróceniu w drodze analogii do art. XLII p.w.k.c. oraz art. 10 ustawy zmieniającej kodeks cywilny z dnia 28 lipca 1990 r., w którym nieruchomość była własnością państwową, lecz nie więcej niż o połowę (zob. m. in. postanowienie SN z dnia 20 maja 2004 r., III CK 337/03, uchwała 7 sędziów SN z dnia 19 stycznia 2006 r., III CZP 100/05).
Postanowienie SN z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 590/11
Standard: 67326 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 71467
Standard: 70516