Powództwo opozycyjne jako środek obrony przed egzekucją opartą na akcie notarialnym

Skoro podstawą poddania się egzekucji przez powódkę był art. 777 § 1 punkt 5 k.p.c. (a nie jego punkt 6), treść aktu notarialnego, stanowiącego podstawę tytułu egzekucyjnego, nie odzwierciedlała rzeczywistych stosunków między stronami i wskazanej podstawy materialno-prawnej poddania się egzekucji przez powódkę.

Sądy obu instancji zauważając nieprawidłowość aktu notarialnego w tym zakresie, powinny więc rozważyć pozbawienie tytułu egzekucyjnego (w postaci tego aktu) wykonalności w odniesieniu do skarżącej w zakresie, w jakim pozwala on na prowadzenie wobec niej egzekucji z innych składników majątkowych niż nieruchomość obciążona hipoteką. Poddanie się bowiem przez skarżącą egzekucji nie wykreowało własnego zobowiązania, wykraczającego poza granice jej odpowiedzialności rzeczowej. Z dotychczasowych ustaleń Sądu meritii wynika, że ustanowienie hipoteki zabezpieczającej wierzytelność pozwanego było jedyną podstawą materialno-prawną poddania się przez skarżącą egzekucji w akcie notarialnym.

Wyrok SN z dnia 6 marca 2024 r., II CSKP 1778/22

Standard: 88655 (pełna treść orzeczenia)

Środkiem obrony przed egzekucją opartą na akcie notarialnym jest powództwo opozycyjne (art. 840 k.p.c.). Wtedy też po raz pierwszy może dojść do zbadania zgodności oświadczenia o poddaniu się egzekucji z prawem materialnym.

W procesie opozycyjnym w przypadku zakwestionowania przez dłużnika powstania lub wysokości wierzytelności stwierdzonej aktem notarialnym, któremu została nadana klauzula wykonalności, ciężar dowodu istnienia i wysokości wierzytelności spoczywa na wierzycielu (art. 6 k.c.)

Oświadczenie o poddaniu się egzekucji nie likwiduje ewentualnego sporu ‎o istnienie i wysokość wierzytelności, której dotyczy, nie korzysta z atrybutów właściwych prawomocnemu orzeczeniu (art. 365 i 366 k.p.c.).

Wnosząc powództwo opozycyjne, dłużnik egzekwowany na podstawie aktu notarialnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności może podnosić zarzut, że obowiązek świadczenia w ogóle nie powstał. Skoro zatem wierzyciel chce uczynić użytek z takiego tytułu wykonawczego, powinien udowodnić istnienie tego roszczenia, jeżeli dłużnik zarzuca, że roszczenie materialnoprawne nie powstało. Ciężar dowodu najważniejszej w sprawie okoliczności spoczywa więc na wierzycielu. Dłużnik z kolei powinien w pozwie zakwestionować powstanie względnie dalsze istnienie swojego obowiązku świadczenia i wskazać okoliczności, które wyjaśniają, dlaczego do powstania roszczenia nie doszło. Akt notarialny jako tytuł egzekucyjny ułatwia jedynie chodzenie roszczeń, gdyż pozwala uniknąć prowadzenia postępowania rozpoznawczego. Jego cechą i zaletą jest prosta ‎i szybka droga do uzyskania podstaw wszczęcia postępowania egzekucyjnego ‎i przyśpieszenia procesu windykacji (uchwała SN z 7 marca 2008 r., III CZP 155/07).

Wyrok SN z dnia 13 stycznia 2023 r., II CSKP 679/22

Standard: 70209 (pełna treść orzeczenia)