Koszty sądowe, które nie są składnikiem kosztów procesu
Koszty procesu niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 k.p.c.)
W skład kosztów procesu wchodzą koszty określone w art. 98 § 2 lub 3 k.p.c., do których należą także poniesione przez stronę koszty sądowe, tj. opłaty i wydatki. Z treści art. 98 § 2 k.p.c. wynika, że jeżeli koszty sądowe nie zostały poniesione przez stronę, tj. zostały tymczasowo „skredytowane” przez Skarb Państwa, to nie są objęte pojęciem kosztów procesu. Niezapłacone fiskusowi koszty sądowe nie stanowią bezpośredniego elementu stosunku prawnego pomiędzy stronami, lecz w pierwszym rzędzie pozostają w stosunku pomiędzy podmiotami procesu, a Skarbem Państwa.
Zgodnie z unormowaniem zawartym w art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594) kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. Przepis ten więc także jednoznacznie wyodrębnia koszty sądowe niezaspokojone przez strony w toku instancji od opłat i wydatków przez nie poniesionych.
Koszty sądowe, gdy nie są składnikiem kosztów procesu, stanowią w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji przedmiot odrębnego rozstrzygnięcia, obok orzeczenia o kosztach procesu, gdyż nie stanowią wtedy przedmiotu rozliczenia dokonywanego pomiędzy stronami; zachowują charakter niezaspokojonej należności przysługującej Skarbowi Państwa, tj. podmiotowi publicznemu organizującemu wymiar sprawiedliwości.
Zgodnie z art. 108[1] k.p.c., stanowiącym, że jeżeli w toku postępowania sąd nie orzekł o obowiązku poniesienia kosztów sądowych lub orzeczeniem nie objął całej kwoty należnej z tego tytułu, postanowienie w tym przedmiocie wydaje na posiedzeniu niejawnym sąd, przed którym sprawa toczyła się w pierwszej instancji.
Postanowienie SN z dnia 3 grudnia 2010 r., I CZ 115/10
Standard: 70205 (pełna treść orzeczenia)