Dobra osobiste osób prawnych

Dobra osobiste osób prawnych (art. 43 k.c.)

Wyświetl tylko: SASNSR

Artykuł 448 k.c. (obecnie art. 448 § 1 k.c.) stosuje się odpowiednio do osób prawnych (art. 43 k.c.).

Uchwała SN z dnia 3 października 2023 r., III CZP 22/23

Standard: 71887 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 43 k.c. do ochrony dóbr osobistych osób prawnych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych.

Do kręgu dóbr osobistych osoby prawnej wchodzą dobra związane z jej identyfikacją (nazw, firma) oraz dobre imię (sława, autorytet, reputacja) stanowiące odpowiednik czci osoby fizycznej. Dobra osobiste osób prawnych to wartości niemajątkowe, dzięki którym osoba ta może funkcjonować zgodnie ze swoim zakresem działania. Osoba prawna działa poprzez swoje organy stanowiące element jej konstrukcji, zatem działanie organu - osoby fizycznej traktowane jest jako działanie samej osoby prawnej, jeżeli osoba ta działa w granicach kompetencji danego organu. Oczywistym jest, że osoba pełniąca funkcje piastuna organu nie traci przez to własnej zdolności do czynności prawnych, jeżeli nie działa jako organ.

Wyrok SN z dnia 13 stycznia 2021 r., III CSKP 18/21

Standard: 71104 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Dobre imię osoby prawnej (dobra sława, reputacja, renoma) - od którego nie da się odróżnić „wiarygodności wizerunku” czy „wiarygodności biznesowej” - to opinia, jaką dana osoba prawna ma w społeczeństwie ze względu na prowadzoną działalność w zakresie swych zadań, a do naruszenia tego dobra osobistego dochodzi przez przypisanie osobie prawnej niewłaściwego działania, mogącego spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do prawidłowego jej funkcjonowania w zakresie tych zadań.

W orzecznictwie za tego rodzaju naruszenia uważa się formułowanie nieprawdziwych zarzutów dotyczących np:

niskiej jakości czy szkodliwości wytwarzanych produktów lub świadczonych usług,
podejmowania czy popierania działań nielegalnych (np. samowola budowlana, zamiar oszustwa gospodarczego, przekupstwa),
nierzetelnego wypełniania przez daną osobę prawną zobowiązań publicznoprawnych i prywatnoprawnych (nieuiszczanie podatków, składek na ubezpieczenie społeczne, niespłacanie kredytów bankowych lub innych długów, prowadzenie tzw. kreatywnej księgowości),
rozpowszechniania nieprawdziwych informacji, nierzetelnego ich przedstawiania, manipulacji (prasa),
niewłaściwego traktowania pracowników (mobbing, zaleganie z wypłacaniem wynagrodzeń) czy też
niewłaściwego podejścia do klientów (niekulturalne traktowanie klientów, nierzetelne załatwianie skarg i reklamacji; por. wyroki SN z dnia 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04, z dnia 10 maja 2007 r., III CSK 73/07, z dnia 28 września 2008 r., II CSK 126/08, z dnia 13 marca 2013 r., IV CSK 407/12, i z dnia 11 sierpnia 2016 r., I CSK 419/15).

Wyrok SN z dnia 28 sierpnia 2019 r., IV CSK 370/18

Standard: 66524 (pełna treść orzeczenia)

Dobra osobiste osób prawnych (art. 43 k.c. w zw. z art. 23 i 24 k.c.) to wartości niemajątkowe, dzięki którym osoba prawna może funkcjonować zgodnie ze swoim zakresem działania (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1986 r., II CR 295/86).

Dobre imię osoby prawnej jest łączone z opinią, jaką o niej mają inne osoby ze względu na cele jej działalności. Uwzględnia się tu nie tylko tzw. renomę, wynikającą z jej dotychczasowej działalności, ale i niejako zakładaną renomę osoby prawnej od chwili jej powstania.

Dobre imię osoby prawnej naruszają wypowiedzi, które obiektywnie oceniając, przypisują jej niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę zaufania potrzebnego do jej prawidłowego funkcjonowania (zob. wyroki SN z dnia 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04 i z dnia 29 września 2010 r., V CSK 19/10).

Wyrok SN z dnia 12 grudnia 2017 r., IV CSK 131/17

Standard: 43847 (pełna treść orzeczenia)

Uznaje się powszechnie, że odpowiednikiem dobra osobistego człowieka w postaci czci w aspekcie dobrego imienia (dobrej sławy, reputacji) jest dobre imię (dobra sława, reputacja, renoma) osoby prawnej.

Dobre imię osoby prawnej, to opinia, jaką dana osoba prawna ma w społeczeństwie ze względu na prowadzoną działalność w zakresie swych zadań; do naruszenia tego dobra osobistego dochodzi przez przypisanie danej osobie prawnej niewłaściwego działania, mogącego spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do prawidłowego jej funkcjonowania w zakresie swych zadań (zob. np. wyroki SN z dnia 26 października 2006 r., I CSK 169/06, i 11 sierpnia 2016 r., I CSK 419/15).

Przez dobra osobiste osoby prawnej rozumie się wartości niemajątkowe związane z wyodrębnieniem osoby prawnej i jej działaniem w zakresie swych zadań; niekiedy dodaje się, że chodzi tu o wartości umożliwiające prawidłowe funkcjonowanie osoby prawnej w zakresie jej zadań (zob. np. wyroki SN z dnia 14 listopada 1986 r., II CR 295/86, 14 maja 2009 r., I CSK 440/08, i 22 stycznia 2015 r., I CSK 16/14).

Dobro osobiste w postaci wizerunku, o jakim mowa w art. 23 k.c. i art. 81 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (jedn. tekst: Dz.U.2017.880), to podobizna człowieka na obrazie, fotografii lub utrwalona w inny sposób. Takie dobro osobiste przysługuje tylko człowiekowi i nie ma swojego odpowiednika w postaci dobra przysługującego osobie prawnej (por. wyrok SN z dnia 7 października 2009 r., III CSK 39/09).

Wyrok SN z dnia 16 listopada 2017 r., V CSK 81/17

Standard: 63655 (pełna treść orzeczenia)

Według art. 43 k.c., przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Z wykładni językowej tego przepisu nie można wyprowadzić ograniczeń w odpowiednim stosowaniu przepisów o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych do osób prawnych.

Co do zasady, nie jest więc właściwe przyjmowanie różnych skutków prawnych tego samego przepisu w zależności od kategorii podmiotów prawa cywilnego. Skoro ustawodawca w odniesieniu do osób fizycznych stworzył określony model ochrony ich dóbr osobistych, to ten wariant powinien stanowić punkt odniesienia przy poszukiwaniu znaczenia przepisu stosowanego do innych kategorii podmiotów prawa cywilnego. Z tej przyczyny w piśmiennictwie oraz orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. m.in. wyroki z dnia 15 grudnia 1975 r., I CR 887/75, nie publ., z dnia 17 marca 2006 r., I CSK 81/05, OSP 2007, nr 3, poz. 30 oraz z dnia 24 września 2008 r., II CSK 126/08, OSNC-ZD 2009, nr B, poz. 58) przeważa stanowisko, według którego art. 448 k.c. ma zastosowanie poprzez art. 43 k.c. także do roszczeń o zadośćuczynienie pieniężne dochodzone przez osoby prawne w związku z naruszeniem ich dóbr osobistych.

Zastosowanie tych samych rozwiązań zarówno wobec spadkobierców osoby fizycznej, która za życia wytoczyła powództwa o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego, oraz wobec następcy ogólnego osoby prawnej, która przed jej ustaniem wytoczyła takie powództwo, uzasadnione jest także tym, że po uznaniu lub wytoczeniu powództwa roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia jest na tyle skonkretyzowane, że nabiera cech podobnych do praw, które mogą być przedmiotem sukcesji uniwersalnej. W odniesieniu do osób prawnych, których dobra osobiste zostały naruszone podnosi się, że z natury rzeczy nie mogą one odczuwać, tak jako osoby fizyczne, krzywdy. Mimo to, roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne dochodzone przez osobę prawną spełnia nie tylko funkcje kompensacyjne, ale również funkcje satysfakcjonującą, represyjną, czy prewencyjno - wychowawczą (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2008 r., II CSK 126/08). W doktrynie trafnie wskazuje się, że istotą kompensacji powinna być ochrona obiektywnie rozumianych interesów osoby prawnej związanych z jej dobrami osobistymi, a rozmiar uszczerbku poniesionego w sferze tych interesów powinien stanowić miarę celowości i wysokości zasądzenia zadośćuczynienia. Ze względu na wskazane wyżej cele zadośćuczynienia pieniężnego dochodzonego przez osobę prawną ich realizacja może mieć istotne znaczenie także dla następcy ogólnego osoby prawnej, która ustała, skoro wchodzi on w całą sytuację prawną tej osoby, niekiedy także z obowiązkiem kontynuacji jej dotychczasowych zadań. Skutki naruszenia dóbr osobistych osoby prawnej, która ustała, mogą więc oddziaływać także na sferę prawną następcy ogólnego tej osoby oraz możliwość realizowania jego zadań, skoro dobra osobiste osób prawnych to wartości niemajątkowe, dzięki którym osoba prawna może funkcjonować zgodnie ze swym zakresem działalności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1986 r., II CR 295/86, OSNCP 1988, nr 2, poz. 40). Za stosowaniem do następcy ogólnego osoby prawnej poprzez art. 448 w zw. z art. 43 k.c. przepisu art. 445 § 3 k.c. przemawia również motyw, który był przyczyną tego unormowania, tj. niezwalnianie sprawcy naruszenia dóbr osobistych z odpowiedzialności z tej tylko przyczyny, że przed rozstrzygnięciem sprawy zainicjowanej powództwem o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego albo po uznaniu tego roszczenia a przed jego zaspokojeniem zmarła osoba poszkodowana. Również ustanie osoby prawnej, która przed jej ustaniem wytoczyła roszczenie o zadośćuczynienie, nie powinno premiować sprawcy naruszenia dóbr osobistych. Skutkiem wyłączenia zastosowania art. 445 § 3 k.c. w zw. z art. 448 k.c. poprzez art. 43 k.c. do następcy ogólnego osoby prawnej byłoby bowiem uchylenie odpowiedzialności naruszyciela dóbr osobistych osoby prawnej w zakresie obowiązku zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego tylko z powodu ustania jej bytu prawnego po uznaniu roszczenia na piśmie lub wytoczeniu o nie powództwa, za czym nie przemawiają także żadne racje aksjologiczne.

Ze względu na wskazane argumenty nie jest uzasadnione rozwiązanie, które prowadziłby do istotnego ograniczenia zakresu ochrony przysługującej osobom prawnym w razie naruszenia ich dóbr osobistych w stosunku do zakresu ochrony przysługującej osobom fizycznym.

Uchwała SN z dnia 9 listopada 2017 r., III CZP 43/17

Standard: 13028 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 24 w związku z art. 43 k.c., przepisy o ochronie dóbr osobistych mają odpowiednie zastosowanie do osób prawnych. Przyjęte zostało w piśmiennictwie i orzecznictwie sądowym, że zakres podmiotowy osoby poszkodowanej zachowaniem, przejawiającym się w naruszeniu dóbr osobistych osób prawnych obejmuje tę osobę nawet wówczas, gdy zarzuty zostały skierowane w stosunku do członków organów zarządzających tą osobą, czy też do jej pracowników (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2002 r., II CKN 740/00; z dnia 10 listopada 2005 r., V CK 314/05; z dnia 17 lipca 2008 r., II CSK 392/06; z dnia 28 kwietnia 2016 r., V CSK 486/15, niepublikowane; z dnia 11 stycznia 2007 r., II CSK 392/06, OSP 2009, nr 5, poz. 55).

Istotą osoby prawnej jest to, że jest ona odrębnym podmiotem prawa, wobec czego naruszenie dobra osobistego osoby prawej dotyka jej jako całości, czyli wszystkich osób w niej zatrudnionych, a nie niektórych tylko wchodzących w jej skład osób fizycznych. Dobra osobiste osób prawnych to wartości niemajątkowe, dzięki którym osoba prawna może funkcjonować zgodnie ze swym zakresem zadań. Zarówno w orzecznictwie, jak i w nauce prawa za dobro osobiste osób prawnych uznaje się dobrą sławę, określaną też mianem dobrego imienia. Powszechnie jest przyjmowane, że dobre imię osoby prawnej jest łączone z opinią, jaką mają o niej inne osoby ze względu na zakres jej działalności. Nie ulega zatem wątpliwości, że dobre imię takiej osoby naruszają wypowiedzi, które obiektywnie oceniając, przypisują jej niewłaściwe postępowanie, mogące spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do prawidłowego jej funkcjonowania w zakresie swych zadań (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 1986 r., II CR 295/86, OSNC 1988, nr 2-3, poz. 40, z dnia 28 maja 1999 r., I CKN 16/98, OSNC 2000, nr 2, poz. 25, z dnia 9 czerwca 2005 r., III CK 622/04, niepubl. i z dnia 10 listopada 2005 r., V CK 314/05, niepubl.; z dnia 11 stycznia 2007 r., II CSK 392/06).

Objęcie podtytułem artykułu zjawisk występujących w P. w postaci nepotyzmu, kolesiostwa i dojenia kasy naruszało dobra osobiste powoda, godząc w jego dobrą sławę (dobre imię), konieczne do prowadzenia działalności. Nie było podstaw do uznania, że tego rodzaju działania występowały i stanowiły utrwalone zasady prowadzenia działalności.

Wyrok SN z dnia 29 marca 2017 r., I CSK 450/16

Standard: 12910 (pełna treść orzeczenia)

Dobra osobiste osób prawnych to wartości niemajątkowe, dzięki którym osoba prawna może funkcjonować zgodnie ze swym zakresem działań (por. wyroki SN: z dnia 14 listopada 1986 r., II CR 295/86, z dnia 28 maja 1999 r., I CKN 16/98, z dnia 11 stycznia 2007 r., II CSK 392/06).

Osobom prawnym przysługują takie dobra osobiste jak dobre imię (dobra sława, reputacja, autorytet), nazwa (firma) lub tajemnica korespondencji (por. wyroki SN: z dnia 7 marca 2003 r., I CKN 100/01, z dnia 14 maja 2009 r.,I CSK 440/08).

Dobre imię osoby prawnej naruszają takie zarzuty, które - obiektywnie oceniając -przypisują jej niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę zaufania do niej, potrzebnego do realizacji zamierzonych przez nią celów w ramach prowadzonej działalności (por. wyrok SN z dnia 27 marca 2013 r., I CSK 518/12). Za tego rodzaju naruszenia uważa się się formułowanie nieprawdziwych zarzutów dotyczących przykładowo niskiej jakości wytwarzanych produktów lub świadczonych usług, nierzetelnego wypełniania przez daną osobę prawną zobowiązań publicznoprawnych i prywatnoprawnych (nie uiszczanie podatków, składek na ubezpieczenie społeczne, nie spłacanie kredytów bankowych lub innych długów), niewłaściwego traktowania pracowników (mobbing, zaleganie z wypłacaniem wynagrodzeń), niewłaściwego podejścia do klientów (niekulturalne traktowanie klientów, nierzetelne załatwianie skarg i reklamacji) - por. wyroki SN: z dnia 10 maja 2007 r., III CSK 73/07 oraz z dnia 28 września 2008 roku, II CSK 126/08).

Wyrok SN z dnia 11 sierpnia 2016 r., I CSK 419/15

Standard: 63659 (pełna treść orzeczenia)

Z mocy art. 43 k.c. przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. Z powyższego przepisu należy wnioskować zarówno posiadanie przez osoby prawne dóbr osobistych, jak i uznanie ich za przedmiot ochrony prawnej. I chociaż wobec kategorycznego brzmienia powyższego przepisu ochrona niemajątkowych interesów osoby prawnej nie budzi wątpliwości, to jednak wskazać należy, że współczesna powszechność stosowania konstrukcji osoby prawnej w coraz liczniejszych dziedzinach życia społecznego stanowi wyraz uznania jej przydatności czy wręcz niezbędności dla realizowania ludzkich aspiracji. Osoba prawna uznana została przez ustawodawcę za podmiot praw, którego osobowość prawna determinowana jest przez odwołanie do osoby fizycznej. Wobec tego, tam gdzie jest to możliwe, uzasadnione jest zaakceptowanie uprawnień osoby prawnej analogicznych do praw osoby fizycznej. Skoro zatem ustawodawca uznał osoby prawne za podmiot prawa, konsekwentnie należy im się taka ochrona prawna, która pozwala im prawidłowo funkcjonować w czasie realizacji nałożonych na nie zgodnie z prawem zadań (tak: A. Kubiak – Cyrul, Dobra osobiste osób prawnych, Zakamycze 2005, s. 16).

Udzielenie ochrony prawnej osobom prawnym, których dobra osobiste zostały naruszone, następuje na mocy art. 23 i 24 k.c. w oparciu o zasadę „odpowiedniości” ustanowioną treścią art. 43 k.c., a przesądzającą o konieczności uwzględnienia różnic wynikających z odmienności strukturalnej osoby prawnej. W piśmiennictwie dominuje pogląd, że tylko art. 24 k.c. jest przepisem, który można stosować do osób prawnych bez jakichkolwiek modyfikacji, natomiast pozostałe tylko przy uwzględnieniu odmienności występujących pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi. O ile dobrom osobistym osób prawnych należy przyznać ochronę o takiej samej intensywności, jak ta przyznana osobom fizycznym, to jednak zakres dóbr osobistych przysługujących tym podmiotom jest zgoła odmienny. Część dóbr osobistych, takich jak zdrowie, życie, wolność osobista, wolność sumienia, integralność płciowa, stan cywilny, kult osoby zmarłej, immanentnie związane są z osobami fizycznymi i ich występowanie po stronie osób prawnych jest wykluczone. Jako że nie istnieje ustawowy katalog przykładowo chociażby wskazujący poszczególne typy dóbr osobistych osób prawnych, to wszelkie propozycje w tym zakresie wynikają z analizy poglądów przedstawicieli doktryny oraz orzecznictwa. W tym kontekście wymienia się między innymi nazwę, dobre imię, tajemnicę korespondencji, nietykalność pomieszczeń, swego rodzaju „prywatność” osoby prawnej (tak: A. C., D. osobiste…, s. 128 – 130, 144).

Każda jednostka korzysta z domniemania uczciwości, rzetelności postępowania, posiadania należytych kompetencji. Owo domniemanie podlega ochronie prawnej także w myśl prawa cywilnego. Podstawowe znaczenie należy w tym zakresie przypisać art. 23 k.c., wyraźnie uznającym cześć za dobro osobiste. Cześć może być analizowana w dwóch aspektach – zewnętrznym, rozumianym jako dobre imię i wewnętrznym, odpowiadającym pojęciu godności osobistej. Osobom prawnym – z uwagi na ich specyfikę – nie można przypisać świadomości własnej wartości czy szacunku dla samego siebie. Stąd też w doktrynie i orzecznictwie powszechnie akceptuje się zaliczenie do dóbr osobistych osób prawnych jedynie dobrego imienia, rozumianego jako dobre mniemanie innych osób o danym podmiocie prawa, w szczególności z uwagi na jego działalność. Zaznaczyć przy tym należy, że dobre imię uznawane jest za jedno z podstawowych dóbr osobistych osoby prawnej (tak: A. C., D. osobiste…, s. 165 – 167). Wynika to chociażby z założenia, że dobre imię osoby prawnej ma decydujący wpływ na jej pozycję, a jego podważenie może doprowadzić do uniemożliwienia realizacji funkcji osoby prawnej i w konsekwencji zaprzestania jej istnienia.

W przypadku osób prawnych, których głównym celem jest prowadzenie działalności gospodarczej, szczególnie ważnym elementem ich renomy jest wiarygodność finansowa, gdyż z reguły decyduje ona o faktycznej możliwości wchodzenia w stosunki gospodarcze z innymi podmiotami na rynku, zaś jej podważenie zwykle prowadzi do utraty kontrahentów lub żądania przez nich dodatkowych zabezpieczeń, co obniża rentowność działalności. Do naruszenia dobrego imienia osoby prawnej dochodzi w przypadku rozpowszechniania dyskredytujących ją informacji (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 stycznia 2015 r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 499/14, LEX nr 1766093).

Dobre imię osoby prawnej jest łączone z opinią, jaką mają o niej inne osoby ze względu na zakres jej działalności. Nie ulega zatem wątpliwości, że dobre imię osoby prawnej naruszają wypowiedzi, które obiektywnie oceniając, przypisują jej niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania w zakresie swych zadań (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2007 r. w sprawie o sygn. akt II CSK 392/06, OSP 2009/5/55). Uwzględnia się tu nie tylko renomę wynikającą z dotychczasowej działalności osoby prawnej, ale i niejako zakładaną (domniemaną) renomę osoby prawnej od chwili jej powstania (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015 r. w sprawie o sygn. akt I CSK 16/14, LEX nr 1621771).

Wyrok SR dla m. st. Warszawy z 28 września 2015 r., II C 1192/14

Standard: 4847 (pełna treść orzeczenia)

Katalog dóbr osobistych osoby prawnej (art. 23 i 43 kc) jest nietożsamy z wykazem podobnych dóbr osoby fizycznej. Z uwagi na prowadzoną przez znaczącą część osób prawnych działalność gospodarczą szczególnego znaczenia nabiera dobre ich imię rozumiane też jako reputacja lub wizerunek (por. S.A. w Białymstoku w wyroku z dnia 25.04.2013r. sygn. akt I ACa 102/13 oraz SN w wyroku z dnia 14.11.1986r. II CR 295/86 OSN 1988, Nr 2 – 3, poz. 40). Nazwa podmiotu gospodarczego jako czynnik identyfikujący go w obrocie i kryterium rozpoznawalności przedsiębiorcy w przestrzeni publicznej również objęta jest ochroną na zasadzie art. 23-24 kc w zw. z art. 43 kc. Jeżeli rdzeń firmy spółki kapitałowej stanowi fragment nazwy innej osoby prawnej (w tym wypadku spółki komandytowej) podlega takiej samej ochronie jak wówczas gdy występuje samodzielnie (w ramach nazwy spółki macierzystej).

Wyrok SA w Białymstoku z dnia 27 lutego 2014 r., I ACa 784/13

Standard: 24358 (pełna treść orzeczenia)

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażany jest wprawdzie pogląd, że oznaczenie symbolizujące określoną osobę prawną, zwłaszcza graficzne, może zostać zaliczone do dóbr osobistych polegających ochronie na podstawie art. 24 w zw. z art. 43 k.c., nawet jeżeli nie stanowi nazwy osoby prawnej albo też jej części (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2003 r., I CKN 100/01).

Dobra osobistego nie stanowią majątkowe prawa autorskie do nazwy wyrażonej słownie, w tym do logo wyrażonego graficznie, w sytuacji, gdy osobiste prawa autorskie przysługują oznaczonemu twórcy, którym z natury rzeczy nie może być żadna osoba prawna.

Przyznając, że dobre imię osoby prawnej pozostaje pod ochroną z art. 24 w zw. z art. 43 k.c., jak również że kojarzone jest powszechnie z jej renomą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2005 r. III CK 622/04), jak też z dobrą sławą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 maja 2006 r., VIA Ca 1221/05), nie może ulegać kwestii, że podanie do wiadomości publicznej informacji dotyczących organizacji aukcji symbolami nazistowskimi, a zwłaszcza czerpania z nich korzyści finansowych, jak również posłużenie się w zmienionej nazwie identyfikującej taką działalność w obrocie jednym z takich symboli, narusza dobre imię podmiotu prowadzącego taką działalność, polega bowiem na ukazaniu negatywnego obrazu takiego podmiotu w odbiorze osób trzecich (tak np. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 października 2006 r., I CSK 169/06), jak również na skierowaniu wobec niego zarzutów związanych z niewłaściwym postępowaniem, które mogą stanowić przyczynę osłabienia zaufania potrzebnego do dalszego prowadzenia takiej działalności (tak np. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 25 maja 2006 r., IA Ca 1331/05).

Podobnie, jak wobec osób fizycznych prowadzących działalność publiczną, także w stosunku do osób prawnych zajmujących się publicznym prowadzeniem działalności gospodarczej o tak dużym zainteresowaniu społecznym, realizacja prawa do uzasadnionej krytyki wymaga adekwatnych środków oddziaływania, ze strony osoby prawnej poddanej takiej ocenie wymagane jest ponadto tolerowanie takiej krytyki, która oparta jest na prawdziwych zarzutach i zmierza do obrony ważnych wartości społecznych i gospodarczych, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 2011 r., II CSK 393/10, stwierdzając, że ,,Granice wolności wypowiedzi publicznej przekraczają jedynie wypowiedzi przedstawiające nieprawdziwe informacje o osobach pełniących funkcje publiczne oraz zawierające opinie, które nie mają wystarczającego oparcia w faktach. Bardzo zbliżone stanowisko zaprezentował Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 kwietnia 2007 r. IA Ca 1149/06, stwierdzając zasadnie, że ,, Ochrona wolności wypowiedzi obejmuje nie tylko opinie wyważone i rozsądne (…). Ocena nawet przesadzona, ale oparta na faktach prawdziwych, jeżeli nie zawiera treści znieważających, nie powinna być uznana za naruszenie czci. Podzielając przytoczone poglądy, należy dodać, że osoby prawne nie korzystają z ochrony godności, stanowiącej cześć wewnętrzną, nie są bowiem w ogóle zdolne do jej odczuwania, jak zasadnie wskazywał Rzecznik Praw Obywatelskich w piśmie, którym przystąpił do rozpoznawanej sprawie, tym bardziej powinny okazywać tolerancję wobec wypowiedzi, w których środkiem krytycznej oceny jest satyra i sarkazm, które w specyficzny dla takich formy wypowiedzi sposób ,,zmierzają do przekazania pewnych treści, są metodą zwrócenia uwagi odbiorców na samą wypowiedź oraz zawartą w niej treść (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 2011 r., II CSK 431/10). Zgodzić się należy z Sądem Najwyższym, który z wyroku z dnia 27 września 2005 r., I CK 256/05, zasadnie wskazał, że ,, granice wypowiedzi satyrycznej są szersze niż innych form wypowiedzi, ze swej natury jest to forma ośmieszająca ukazywane zjawiska lub osoby. Powołane poglądy zostały wprawdzie wypowiedziane na tle spraw dotyczących ochrony dóbr osobistych należących do osób fizycznych prowadzących działalność publiczną, ich odpowiednie zastosowanie do ochrony dobrego imienia osoby prawnej jest jednak uzasadnione art. 43 k.c., jak też publicznym charakterem działalności prowadzonej przez liczne osoby prawne.

Wyrok SA w Warszawie Dnia 9 stycznia 2014 r., IA Ca 841/13

Standard: 4848 (pełna treść orzeczenia)

Utrwalone jest stanowisko Sądu Najwyższego, że ze względu na treść art. 43 k.c., w stosunku do osób prawnych możliwe jest stosowanie wprost jedynie art. 24 k.c., natomiast pozostałe przepisy o ochronie dóbr osobistych mogą być stosowane jedynie odpowiednio. Odpowiednie stosowanie oznacza, że prawo uznaje istnienie dóbr osobistych osoby prawnej, oraz, że wyłączone jest automatyczne stosowanie przepisów o ochronie tych dóbr ze względu na różnice wynikające z odmienności strukturalnej i funkcjonalnej osób fizycznych i osób prawnych, a ponadto, że art. 23 k.c. ma charakter blankietowy i nie przesądza, jakie dobra osoby prawnej podlegają ochronie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2006 r., I CSK 169/06, niepubl.).

Dobra osobiste osoby prawnej chronią pewną sferę wartości zastrzeżoną tylko dla danej osoby prawnej i określane są zarówno w doktrynie, jak i judykaturze jako wartości niemajątkowe, dzięki którym osoba prawna może funkcjonować zgodnie ze swoim zakresem działań.

Dotychczasowe orzecznictwo przyjęło, że osobom prawnym przysługują takie dobra osobiste jak dobre imię (dobra sława, reputacja, autorytet), nazwa (firma), tajemnica korespondencji. Wyłączone natomiast zostało przypisanie osobie prawnej takich dóbr osobistych, które związane są z posiadaniem sfery odczuć, a w konsekwencji dominujący jest pogląd, że dobra takie jak życie, zdrowie, godność, swoboda sumienia lub wizerunek nie mogą być postrzegane jako dobra osobiste przysługujące osobie prawnej (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 2003 r., I CKN 100/01, niepubl., z dnia 14 maja 2009 r., I CSK 440/08, "Izba Cywilna" 2010, nr 4, s. 37 i z dnia 13 stycznia 2012 r., I CSK 790/10, "Izba Cywilna" 2013, nr 6, s. 34).

Wyrok SN z dnia 5 kwietnia 2013 r., III CSK 198/12

Standard: 15973 (pełna treść orzeczenia)

Dobre imię osoby prawnej naruszają takie wypowiedzi, które obiektywnie oceniając, przypisują osobie prawnej niewłaściwe postępowanie mogące spowodować utratę do niej zaufania potrzebnego do realizacji zamierzonych przez nią celów w ramach prowadzonej działalności.

Wyrok SN z dnia 27 marca 2013 r., I CSK 518/12

Standard: 69259 (pełna treść orzeczenia)

Osoba prawna jest konstrukcją prawną, która umożliwia ochronę interesów (wartości), także niemajątkowych, mających znaczenie nie tylko dla pojedynczego człowieka, lecz pewnej zbiorowości. Prawo chroni – podobnie jak w przypadku osób fizycznych – pewną sferę wartości, która jest zastrzeżona tylko dla danej osoby prawnej. Wartości te (dobra osobiste) odgrywają ważną role w identyfikowaniu osoby prawnej i jej postrzeganiu, a także umożliwiają jej właściwe funkcjonowanie.

Wyrok SN z dnia 13 stycznia 2012 r., I CSK 790/10

Standard: 69326 (pełna treść orzeczenia)

Za dobro osobiste osób prawnych - będące odpowiednikiem dobra osobistego osób fizycznych w postaci czci zewnętrznej (dobrego imienia) -uznaje się dobrą sławę, określaną też, tak jak w przypadku osób fizycznych, mianem dobrego imienia. Dobre imię osoby prawnej jest łączone z opinią, jaką o niej mają inne osoby ze względu na zakres jej działalności. Uwzględnia się tu nie tylko renomę wynikającą z dotychczasowej działalności osoby prawnej, ale i niejako zakładaną (domniemaną) renomę osoby prawnej od chwili jej powstania.

Wyrok SN z dnia 14 maja 2009 r., I CSK 440/08

Standard: 63665 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 43 k.c. do ochrony dóbr osobistych osób prawnych stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie dóbr osobistych osoby fizycznej. Do kręgu dóbr osobistych osoby prawnej wchodzą dobra związane z jej identyfikacją (nazwa, firma) oraz dobre imię (sława, reputacja, autorytet) stanowiące odpowiednik czci osoby fizycznej. Dobra osobiste osób prawnych to wartości niemajątkowe, dzięki którym osoba ta może funkcjonować zgodnie ze swoim zakresem działania. Takiemu stanowisku dał wyraz Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 14 listopada 1986 r., II CR 295/86

Wyrok SN z dnia 17 lipca 2008 r., II CSK 111/08

Standard: 43853 (pełna treść orzeczenia)