Niedopuszczalność waloryzacji sądowej przy podziale majątku wspólnego (art. 358[1] § 3 k.c.)
Rozliczenie nakładów, wydatków, długów (art. 45 k.r.o. i art. 567 k.p.c.) Sądowa waloryzacja świadczenia pieniężnego (art 358[1] § 3 i 4 k.c.) Sądowy podział majątku wspólnego małżonków (art. 567 k.p.c.)
Artykuł 358[1] § 3 k.c. nie ma zastosowania do rozliczenia w podziale majątku dorobkowego korzyści odniesionych przez jednego małżonka z wyłącznego posiadania w czasie małżeństwa przedmiotów stanowiących majątek wspólny.
Majątek wspólny to ogół aktywów, a więc masa, podlegająca jako całość specyficznemu reżimowi rozliczeń (art. 684 w związku z art. 567 § 3 k.p.c.), art. 358[1] § 3 k.c. zaś dotyczy wierzytelności istniejącej w ramach oznaczonego, jednostkowego stosunku zobowiązaniowego.
Art. 358[1] §1 k.c. nie odnosi się natomiast tzw. zobowiązań niepieniężnych ze świadczeniem pieniężnym, w których funkcja występującego w nim pieniądza jest funkcją kompensacyjną.
Art. 358[1] § 3 k.c. stanowi, że sąd może zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego. Tymczasem obowiązek wyrównania uszczerbku powstaje dopiero wówczas, gdy tak zdecyduje sąd, po myśli art. 45 § 2 k.r.o., przed podziałem majątku dorobkowego lub też przy podziale dorobku. Nie ma tu zatem istniejącego wcześniej zobowiązania z takim świadczeniem, które, w chwili wykonania tego zobowiązania, na skutek spadku siły nabywczej pieniądza wymagałoby waloryzacji (por. postanowienie SN z dnia 9 września 2009 r. V CSK 39/09).
Wartość nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty ustala się według cen z daty wyrokowania, reguła ta nie może być jednak utożsamiana z waloryzacją wynikająca z art. 358[1] § 3 k.c. Sposób ustalenia wysokość takiego nakładu, przy zastosowaniu cen z daty wyrokowania, zależy od okoliczności sprawy. Potrzeba przeszacowania, nazywanego potocznie waloryzacją, nie uzasadnia zastosowania art. 358[1] § 3 k.p.c.
Postanowienie SN z dnia 29 września 2011 r., IV CSK 632/10
Standard: 70134 (pełna treść orzeczenia)
Artykuł 358[1] § 3 k.c. nie ma zastosowania przy podziale majątku wspólnego.
Materialnoprawną podstawą żądania zwrotu wydatków i nakładów na majątek wspólny poczynionych z majątku osobistego jest art. 45 k.r.o., a w sprawach nieunormowanych stosuje się odpowiednio – z mocy odesłania zamieszczonego w art. 46 k.r.o. – przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Te unormowanie, potwierdzone przez przepisy procesowe (art. 567 § 1 i 3 k.p.c.), ma charakter wyczerpujący, wyłączający korzystanie w jego obrębie z art. 3581 § 3 k.c. nawet w sposób odpowiedni.
Przy podziale dorobku, w postępowaniu nieprocesowym, nie orzeka się „o zmianie wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia od początku pieniężnego”, lecz uwzględnia się w końcowym rozliczeniu wydatki i nakłady w sposób przyjęty od dawna w judykaturze. Wprowadzony później art. 358[1] § 3 k.c. nie może tych zasad zmienić ani korygować.
Postanowienie SN z dnia 9 września 2009 r., V CSK 39/09
Standard: 69779 (pełna treść orzeczenia)