Niezgodne z prawem orzeczenie, w którym sąd odstępuje od ugruntowanego stanowiska w orzecznictwie bez odniesienia się do powszechnie przyjętej argumentacji

Zasada pewności prawa zakłada stabilność prawa. Odstępstwo zatem od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw tożsamych powinno mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych. Mogłoby ono prowadzić do naruszenia zaufania obywateli do władzy sądowniczej w sytuacji, w której część (jednakowych) spraw byłaby rozstrzygana w odmienny sposób od tych, w których postępowanie się toczy lub miałoby toczyć w przyszłości. Skutkiem tego byłoby powzięcie wątpliwości przez strony (uczestników) co do rzetelności postępowania, a także budować w nich poczucie niesprawiedliwości. Jak zauważył bowiem Trybunał Konstytucyjny, pewność prawa oznacza nie tyle stabilność przepisów prawa, co warunki dla możliwości przewidywania działań organów państwa związanych i związanych z nimi zachowań obywateli (zob. wyrok TK z 27 lutego 2002 r., K 47/01).

Uchwała SN z dnia 14 maja 2024 r., III CZP 38/23

Standard: 84908 (pełna treść orzeczenia)

Swoboda sądu w stosowaniu prawa nie może obejmować działań nie dających się pogodzić z pełnionymi przez Sąd Najwyższy funkcjami w zakresie pieczy nad zgodnością z prawem i jednolitością orzecznictwa.

Dokonanie przez sąd powszechny wykładni przepisów prawa, która odbiega od wykładni przyjętej w uchwale składu siedmiu Sądu Najwyższego i późniejszym jednolitym orzecznictwie, bez odniesienia się do argumentów leżących u podstaw tej uchwały stanowi kwalifikowane naruszenie prawa, wymagane, zgodnie z jednolitym stanowiskiem judykatury, przez art. 424[1] §1 k.p.c. do stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku. 

Choć nie uznaje się za takie naruszenie prawa opowiedzenia się przez sąd orzekający za jedną z możliwych interpretacji przepisów prawa, to nie można tego odnieść do przypadku opowiedzenia się przez sąd za jedną z wcześniej spotykanych rozbieżnych interpretacji przepisów prawa w sytuacji, gdy Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę w celu usunięcia tych rozbieżności, a powrotowi przez sąd do dawnej interpretacji, odmiennej od wyrażonej w uchwale, nie towarzyszy odniesienie się do argumentacji zawartej w uchwale. 

Wyrok SN z dnia 13 stycznia 2012 r., I CNP 22/11

Standard: 69515 (pełna treść orzeczenia)