Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej u cudzoziemców

Określone w art. 5 u.w.r. wymogi, jakie spełniać muszą osoby, do których ma zastosowanie ustawa odnieść należy jedynie do tych adresatów, czyli rodzin wymagających wsparcia oraz dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej, a nie osób tworzących systemy wsparcia rodzin czy pieczy zastępczej.

Za powyższą interpretacją omawianego przepisu przemawia także zawarte w redakcji ust. 2 art. 5 powołanej ustawy sformułowanie "osoba, o której mowa w ust. 1 pkt 1-3, nie traci uprawnień określonych w dziale IV w przypadku podjęcia nauki poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej". W wymienionym dziale unormowano natomiast uprawnienia osób wychodzących z pieczy zastępczej po osiągnięciu pełnoletności (osób usamodzielnianych). Logiczną konsekwencją takiego zabiegu legislacyjnego jest przyjęcie, że "osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1-3", są osobami umieszczonymi uprzednio w pieczy zastępczej, a nie tymi, którzy tę pieczę nad nimi sprawują. Wymogi jaki spełniać muszą ci ostatni uregulowane zostały natomiast w art. 42 ust. 1 i 2 u.w.r., który to przepis, w swoim brzmieniu nie nawiązuje w żaden sposób do regulacji z art. 5, jak też nie zawiera w swej treści normatywnej postanowień, które kreowałyby obowiązek legitymowania się przez osoby sprawujące pieczę zastępczą (kandydujące do tej funkcji) dokumentem sankcjonującym pod względem prawnym ich pobyt na terenie Rzeczypospolitej, wymagając jedynie by na obszarze tym one "przebywały" (por. art. 42 ust. 1 pkt 6).

Godzi się wreszcie zauważyć, że przepisy powołanej ustawy regulujące pieczę zastępczą stosuje się także do małoletnich cudzoziemców nielegitymujących się żadnym z wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 2-4 dokumentów pobytowych (art. 5 ust. 3 u.w.r.). Dopuszczają one także w określonych okolicznościach faktycznych czasowe powierzenie pieczy zastępczej rodzinie, która na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie zamieszkuje (art. 42 ust. 5 u.w.r.).

Ustawa o wsparciu rodziny i systemie pieczy zastępczej nie uzależnia możliwości ustanowienia rodziną zastępczą cudzoziemców, od legitymowanie się przez nich dokumentami legalizującymi ich stały pobyt na obszarze państwa polskiego, to nie uprawnione jest także wnioskowanie, by brak takich dokumentów po stronie rodziców zastępczych już ustanowionych, mógł stanowić podstawę do odmowy przyznania im świadczeń przeznaczonych na utrzymanie umieszczonych w ich pieczy dzieci. Przyjęcie odmiennego poglądu, w efekcie nieuprawnionego rozszerzenia w drodze wykładni zakresu podmiotowego działania art. 5 ustawy na rodziny zastępcze - jak uczyniły to w niniejszej sprawie organy - nie dość, że pozostaje w sprzeczności z ratio legis ustawy, a także art. 80 ust. 1 wykładanym w zw. z art. 72 ust. 2 Konstytucji RP, ale przede wszystkim prowadzi do niedopuszczalnego różnicowania sytuacji prawnej dzieci pozostających w pieczy zastępczej (a więc chrakteryzujących się wspólna cechą relewantną) pod względem dostępności do gwarantowanych im ustawą świadczeń, z uwagi na status prawny osób tę pieczę nad nimi sprawujących, co z kolei oznacza naruszenie ustanowionej w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP zasady równości. Pozostaje także w sprzeczności z dyspozycją normy prawnej zawartej w art. 2 ust. 2 Konwencji o prawach dziecka, statuującej obowiązek Państwa zapewnienie ochrony dziecku przed wszelkimi formami dyskryminacji w tym m.in. motywowanymi statusem prawnym jego opiekunów.

Wyrok WSA w Warszawie z dnia 27 sierpnia 2015 r., I SA/Wa 1367/15

Standard: 68953 (pełna treść orzeczenia)