Powaga rzeczy osądzonej postanowień działowych

Do rozstrzygnięcia sądu oddalającego powództwo o ustalenie, o którym mowa w art. 189 k.p.c., zapadłego w postępowaniu nieprocesowym (w postępowaniu działowym) nie ma zastosowania instytucja zmiany prawomocnego postanowienia, uregulowana w art. 523 k.p.c.

Z zestawienia art. 523 k.p.c. z art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c. wynika więc, że wydane w postępowaniu nieprocesowym postanowienie oddalające wniosek może być przez sąd zmienione, jeżeli tylko doszło do zmiany okoliczności sprawy, a z chwilą zmiany okoliczności sprawy ustaje powaga rzeczy osądzonej takiego postanowienia (zob. postanowienie SN z 27 października 2016 r., V CSK 470/16). Pojawienie się nowych okoliczności powoduje bowiem, że nie ma przeszkód do zmiany wcześniej wydanego postanowienia oddalającego wniosek (jest to tzw. causa superveniens – por. wyrok SN z 25 września 2002 r., I CKN 1133/00).

Postanowienie SN z dnia 29 czerwca 2023 r., II CSKP 592/22

Standard: 73718 (pełna treść orzeczenia)

W odniesieniu do postanowienia wydanego w sprawie o podział majątku dorobkowego, zważywszy, że moc wiążąca prawomocnego orzeczenia dotyczy jego sentencji, nie jest dopuszczalne ustalenie, że rzeczy i prawa wymienione w tym postanowieniu jako majątek wspólny, majątku tego nie stanowią, Nie jest dopuszczalne kwestionowanie prawa do rzeczy nabytych przez strony na skutek podziału majątku w naturze, a także nie jest dopuszczalne kwestionowanie wysokości wierzytelności o jakiej sąd orzekł.

Wyrok SN z dnia 3 października 2012 r., II CSK 312/12

Standard: 68597 (pełna treść orzeczenia)