Relacja reguły ogólnej wyrażonej w art. 120 § 1 zd. 1 k.c. do unormowania z art. 1007 § 1 k.c.

Artykuł 1007 § 1 k.c. wyłącza stosowanie art. 120 § 1 k.c. do określenia początku biegu przedawnienia roszczenia o zachowek.

Przepisy regulujące początek biegu terminu przedawnienia są przepisami szczególnymi w stosunku do art. 120 k.c., który ma zastosowanie jedynie w braku wyznaczenia przez inne przepisy zdarzenia skutkującego początek biegu przedawnienia. Zgodnie z tą zasadą, art. 1007 § 1 k.c. wyłącza stosowanie art. 120 § 1 k.c. do określenia początku biegu terminu przedawnienia roszczenia o zachowek.

Przyznanie normom ogólnym pierwszeństwa przed unormowaniem art. 1007 § 1 k.c. narusza reguły wykładni systemowej, a ponadto jej rezultat jest sprzeczny z celem art. 1007 § 1 k.c., przewidującym krótki termin przedawnienia.

Jak trafnie podnosi się jednak w piśmiennictwie przedmiotu, w pewnych sytuacjach stosowanie reguły z art. 1007 § 1 k.c. byłoby nie do pogodzenia z ogólnymi zasadami regulującymi przedawnienie i celem zachowku. Podzielić należy sformułowany w związku z tym pogląd uznający, w pewnych ściśle określonych przypadkach, potrzebę wyjątków od zasady liczenia terminu przedawnienia od daty ogłoszenia testamentu. W doktrynie dostrzega się, że odstępstwo od zasady wymagalności wynikającej z art. 1007 § 1 k.c. jest uzasadnione, gdy spadkobierca pozostawił kilka testamentów, które zostały otwarte oraz ogłoszone, kiedy konieczne jest wstępne rozstrzygnięcie, który z pozostawionych testamentów jest ważny i skuteczny, gdy nie jest możliwe ustalenie wartości zachowku ze względu na niemożność stwierdzenia czy spadkodawca doszedł do dziedziczenia po innej osobie, kiedy to termin przedawnienia nie biegnie do czasu wyjaśnienia tej okoliczności, a także jeżeli na rzecz uprawnionego do zachowku został w testamencie ustanowiony zapis, pod warunkiem zawieszającym – wówczas termin przedawnienia biegnie od ziszczenia się lub nie ziszczenia warunku.

Wyrok SN z dnia 24 czerwca 2004 r., III CK 127/03

Standard: 68564 (pełna treść orzeczenia)