Skutki braku formy firmy w obrocie prawnym

Oznaczenie firmy w sposób określony w art. 43[2] § 1 i § 2 in principio k.c. stanowi minimalne wymagane prawem oznaczenie przedsiębiorcy (art. 43[2] § 1 k.c.). W wypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością poza rdzeniem musi się znaleźć w oznaczeniu firmy dodatek wymagany przez art. 160 § 1 k.s.h., a jeśli go brak, to oznaczenie firmy przedsiębiorcy jest niepełne, a zatem takiego oznaczenia w rozumieniu prawnym nie ma.

W doktrynie jest prezentowane stanowisko, że nie powinno się nadmiernie formalizować obrotu prawnego i jeżeli podmiot będący osobą prawną jest wystarczająco zindywidualizowany, to mimo braku formy prawnej firmy nie należy traktować czynności prawnej z tej przyczyny za nieważną.  W przypadku zwykłych czynności prawnych, np. umów masowo zawieranych w obrocie handlowym między znanymi sobie stronami, posługiwanie się nazwami handlowymi jest w pewnym stopniu dopuszczalne. Chodzi o to, aby nie dawać pretekstu nieuczciwym kontrahentom do łatwego doprowadzania do nieważności umów, tylko ze względu na nieprawidłowe oznaczenie przedsiębiorcy, będącego osobą prawną (także spółką handlową osobową) i do nierealizowania zobowiązań niepieniężnych lub pieniężnych, jakie z tych umów na nich spoczywają.

Nie powinno się de lege lata aprobować nazw przedsiębiorców, które nie zawierają firmy według wymagań ustawowych. Pewien liberalizm w podejściu do określenia nazwy osoby prawnej będącej przedsiębiorcą wynikał jeszcze niedawno z tego względu, że pojęcie firmy w utrzymanych w mocy po wejściu w życie kodeksu cywilnego -przepisach kodeksu handlowego z 1934 r. dotyczyło tylko spółek handlowych. Pozostali przedsiębiorcy (państwowi, spółdzielczy, osoby fizyczne) mogli posługiwać się tylko nazwą. Jednak od wejścia w życie w 2001 r. nowego prawa działalności gospodarczej, kodeksu spółek handlowych i ustawy o KRS, a zwłaszcza od zmian w kodeksie cywilnym w 2003 r. i wprowadzeniu art. 43[2] – 43[10] firmę ma każdy przedsiębiorca.

Ogólne przepisy o firmie w kodeksie cywilnym są powiązane z przepisami ustrojowymi ustaw określających poszczególnych przedsiębiorców i te przepisy decydują o brzmieniu obligatoryjnego dodatku, który jest nieodzowną częścią firmy. Zgodnie z powszechnym rozumieniem pojęcia firmy zawiera ona rdzeń, obrany przez przedsiębiorcę, w przypadku spółek kapitałowych - dowolnie oraz obowiązkowy dodatek, który określa ustawodawca. W art. 43[5] § 2 k.c. takim obligatoryjnym dodatkiem jest forma prawna osoby prawnej, którą art. 160 § 1 k.s.h. konkretyzuje jako „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością", z dopuszczalnym w obrocie skrótem (art. 160 § 2 k.s.h.).

Wyrok SN z dnia 9 maja 2012 r., V CSK 258/11

Standard: 68419 (pełna treść orzeczenia)