Wydalenie strony z sali rozpraw prowadzące do nieważności postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.)

Wydalenie strony z sali rozpraw z naruszeniem art. 48 § 1 i 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. z 2001 r. Nr 98 poz. 1070 ze zm.) może w konkretnych okolicznościach powodować nieważność postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.), nawet wówczas, gdy na sali pozostał reprezentujący stronę pełnomocnik.

Strona ma prawo do osobistego udziału w rozprawie niezależnie od tego, czy ustanowiła w sprawie pełnomocnika procesowego, względnie, czy korzysta z pomocy pełnomocnika ustanowionego z urzędu. Uczestnicząc osobiście w rozprawie, strona może w pełni realizować swoje uprawnienia procesowe, w tym prawo, a zarazem obowiązek przedstawiania okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, zgłaszania dowodów, wypowiadania się co do twierdzeń strony przeciwnej, brać aktywny udział w postępowaniu dowodowym przez zadawanie pytań świadkom i przesłuchiwanym stronom, uczestniczyć w roztrząsaniu wyników postępowania dowodowego, ma możliwość prostowania bądź uzupełniania oświadczeń swego pełnomocnika (por. art. 210, art. 217 § 1, art. 224 § 1, art. 93 k.p.c.). Pozbawienie tych praw procesowych może więc w konkretnych okolicznościach powodować nieważność postępowania na skutek pozbawienia strony możności obrony swych praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.).

Usunięcie powoda z rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku z naruszeniem zasad określonych w art. 48 § 2 u.s.p. spowodowało sytuację podobną do tej, która zachodzi wówczas, gdy stronie, wbrew jej woli, uniemożliwiono osobisty udział w rozprawie, po której doszło do wydania wyroku, mimo istnienia znanej sądowi obiektywnej przeszkody do uczestniczenia strony w tej rozprawie. W takich sytuacjach przyjmuje się, że zachodzi nieważność postępowania (por. wyrok SN z dnia 28 listopada 1997 r., I CKU 175/97).

Wyrok SN z dnia 10 stycznia 2013 r., IV CSK 393/12

Standard: 68291 (pełna treść orzeczenia)