Odpowiedzialności na podstawie art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem nieprawomocnym orzeczeniem

Dla odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa na podstawie art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną w wyniku niezgodnego z prawem wydania nieprawomocnego orzeczenia istotna jest okoliczność, czy strona nie mogła zapobiec jej powstaniu lub rozmiarom przy pomocy przysługujących jej środków prawnych.

W świetle art. 424[1] § 1 k.p.c. odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną w wyniku wydania niezgodnego z prawem prawomocnego orzeczenia może zachodzić tylko wtedy, gdy zmiana lub uchylenie tego orzeczenia nie było i nie jest możliwe w drodze przysługujących stronie środków prawnych.

Nie można z góry wykluczyć wydania nieprawomocnych orzeczeń, które są niezgodne z prawem i mogą zostać wyeliminowane w toku postępowania, zwłaszcza w postępowaniu odwoławczym. Odnieść to można do wszelkich wadliwości nieprawomocnych orzeczeń, zarówno z punktu widzenia prawa materialnego, jak i procesowego. W związku z tym nie można zaakceptować stanowiska powoda, który eksponuje wyłącznie formalną niezgodność wydanego wyroku zaocznego z przepisami procesowymi i na tej podstawie konstruuje swoje żądanie, świadomie i wyraźnie abstrahując od merytorycznej zgodności tego orzeczenia z treścią stosunku prawnego rozstrzyganego w konkretnej sprawie gospodarczej.

 Wyrok SN z dnia 9 września 2011 r., I CSK 684/10

Standard: 68203 (pełna treść orzeczenia)

Przed dniem 1 września 2004 r. Skarb Państwa odpowiadał za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem nieprawomocnym postanowieniem o ogłoszeniu upadłości.

Skarb Państwa w tzw. okresie przejściowym (tj. do dnia 1 września 2004 r.) mógł ponosić odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną także nieprawomocnym orzeczeniem sądowym. Należy przyjąć jednak istnienie odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną takim orzeczeniem w wyjątkowych sytuacjach. Chodzi tu o nieprawomocne orzeczenia, wykonalne z mocy prawa, których wykonanie (natychmiast po ich wydaniu) może doprowadzić do nieodwracalnych skutków prawnych i których wykonaniu podmiot zainteresowany nie mógł zapobiec przy pomocy żadnych dostępnych środków prawnych. Trudno znaleźć merytoryczne powody odmowy podmiotom poszkodowanym takimi orzeczeniami ochrony prawnej tylko z tej racji, że nie uzyskały one cechy prawomocności, skoro już od chwili ich wydania wywołują istotne skutki, trwale kształtujące sytuację majątkową objętych nimi podmiotów. 

Wyrok SN z dnia 12 lutego 2010 r., I CSK 374/09

Standard: 72694 (pełna treść orzeczenia)