Zwrot wydatków poniesionych w zw. z przedstawianiem dokumentów i udzielaniem informacji na wezwanie komornika

Komornik nie poszukuje informacji o dłużniku we własnym interesie, lecz jako organ egzekucyjny działający na rzecz wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym w konkretnej sprawie. Czynności podejmowane w takiej sprawie, tak samo jak czynności sądowe, wiążą się z koniecznością pokrycia kosztów obejmujących opłaty i wydatki czynione w związku z postępowaniem. Nie stanowią one kosztów działalności egzekucyjnej komornika w rozumieniu art. 152 u.k.s., co do zasady, nie ma zatem powodu, żeby koszty te obciążyły komornika.

Wydatki w postępowaniu egzekucyjnym czynione są na rzecz podmiotów dokonujących na zlecenie komornika rozmaitych czynności, istotnych dla biegu postępowania i jego wyników, a wymagających pewnego nakładu sił i środków od innych osób niż strony postępowania, w tym także osób, dla których wykonanie czynności zleconych przez komornika stanowi działalność prowadzoną zarobkowo. Z art. 10 ust. 1 u.k.k. wynika, że do przyznania takim osobom wynagrodzenia za czynności dokonane na rzecz postępowania egzekucyjnego dochodzi na ich wniosek, na podstawie rachunku lub faktury, który przedłożą komornikowi. O ostatecznej wysokości wynagrodzenia należnego za czynność dokonaną na rzecz postępowania egzekucyjnego w konkretnej sprawie rozstrzyga jednak komornik, który obowiązany jest wydać postanowienie w przedmiocie przyznania należności podmiotowi, który o to wystąpił.

Postanowienie o przyznaniu należności dotyczy każdego z wydatków poniesionych w postępowaniu egzekucyjnym (art. 6 pkt 1-3 lub 6), poza tylko wydatkami wymienionymi w art. 6 pkt 4 i 7 u.k.k., a zatem tymi, które dotyczą kosztów uzyskania dokumentów lub informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania. O uprawnieniu podmiotów, które przedstawiły na wezwanie komornika dokument do zażądania zwrotu pozostających w związku z tym wydatków stanowi art. 14 ust. 1 i 2 u.k.k. Także i w tym przypadku wysokość wydatku określa jednak komornik na podstawie złożonej faktury lub rachunku, mając na względzie nakład pracy niezbędny do przedstawienia dokumentu, chyba że wysokość należności z tego tytułu wynika z odrębnych przepisów.

Stosownie do art. 14 ust. 3 u.k.k. za udzielenie informacji dotyczących stanu majątkowego dłużnika lub umożliwiających identyfikację składników jego majątku oraz danych adresowych w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego toku postępowania, podmiotom, o których mowa w art. 761 § 1[1] k.p.c., przysługuje wynagrodzenie. Komornik uiszcza należność z tego tytułu po udzieleniu informacji, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wniosku o przyznanie wynagrodzenia od podmiotu udzielającego informacji. Maksymalną wysokość wynagrodzenia za udzielenie komornikowi informacji określa Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej oraz ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, w drodze rozporządzenia, biorąc pod uwagę nakład pracy niezbędny do udzielenia informacji i ich objętość (art. 14 ust. 6 u.k.k.).

Przedstawianie dokumentów i udzielanie informacji następuje nieodpłatnie w sprawach o egzekucję lub wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia świadczeń alimentacyjnych lub rent mających charakter alimentów oraz w sprawach o egzekucję lub wykonanie zabezpieczenia roszczenia niezwiązanego z wykonywaniem działalności gospodarczej wszczętych na wniosek Skarbu Państwa, w tym na polecenie sądu lub prokuratora.

Powołane wyżej przepisy art. 14 ust. 1-4 u.k.k. stosuje się, jeżeli tryb lub koszty przedstawiania dokumentów lub udzielania informacji nie wynikają z odrębnych przepisów (art. 14 ust. 5 u.k.k.).

Kwoty wydatkowane na opłaty na rzecz podmiotów zobowiązanych do udzielenia komornikowi informacji istotnych dla biegu postępowania egzekucyjnego nie są wydatkami czynionymi na zorganizowanie kancelarii, lecz wydatkami czynionymi w konkretnej sprawie i podlegają rozliczeniu pomiędzy stronami postępowania egzekucyjnego, w którym informacje były poszukiwane. 

Komornik może uzależnić dokonanie czynności powodującej wydatki od uiszczenia na jego rzecz zaliczki na jej koszty. Komornik rozlicza zaliczkę w terminie miesiąca od dnia poniesienia wydatków, na które była przeznaczona, i zwraca jej niewykorzystaną część. Jeżeli opłacona zaliczkowo czynność nie została dokonana, zaliczka podlega zwrotowi w terminie 3 miesięcy od dnia jej pobrania. Tej zasady nie stosuje się do zaliczki w zakresie, w jakim została przeznaczona na sfinansowanie należności przyznanej w drodze postanowienia (art. 16 ust. 1 i 2 u.k.k.).

Gdyby zaliczka nie wystarczała na pokrycie wydatków, ponosi je tymczasowo komornik, po czym może zażądać od stron zwrotu niezbędnych wydatków poniesionych w toku postępowania albo w trakcie innych czynności, które nie znalazły pokrycia w zaliczkach (art. 5 u.k.k.). 

Wydatkami podlegającymi zwrotowi na rzecz komornika są m.in. koszty uzyskania dokumentów lub informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania (art. 6 pkt 7 u.k.k.). 

Kwoty odpowiadające wydatkom, które nie zostały pokryte z zaliczki, komornik ściąga od dłużnika, bez wydania w tym przedmiocie postanowienia (art. 7 ust. 1 i 5 u.k.k.). Jeżeli egzekucja okaże się w całości lub części bezskuteczna, komornik wydaje postanowienie o pobraniu od wierzyciela kwoty odpowiadającej wysokości wydatków, które nie zostały pokryte z uiszczonych przez niego zaliczek ani z wyegzekwowanej części świadczenia, i co do których nie wydano postanowienia o pobraniu brakującej zaliczki (art. 7 ust. 6 u.k.k.).

W chwili ukończenia postępowania egzekucyjnego komornik ma obowiązek określić w postanowieniu wysokość jego kosztów (art. 770 § 2 k.p.c.), a zatem zarówno ostateczną wysokość opłat należnych w postępowaniu, jak i poniesionych w nim wydatków (art. 2 u.k.k.), ze wskazaniem, do jakiej wysokości i przez kogo zostały uiszczone, a w razie konieczności wskazuje osobę, którą one obciążają (art. 3 u.k.k.) (zob. uchwały SN z 13 lipca 2011 r., III CZP 37/11, z 28 kwietnia 2004 r., III CZP 16/04, wyrok SN z 10 marca 2011 r., V CSK 300/10

Uchwała SN z dnia 26 stycznia 2023 r., III CZP 128/22

Standard: 67880 (pełna treść orzeczenia)