Wyjątki od zasady akcesoryjności hipoteki

Odpowiedzialność właściciela nieruchomości obciążonej (dłużnik rzeczowy) ma co do zasady charakter akcesoryjny wobec odpowiedzialności dłużnika, choć akcesoryjność ta nie ma bezwzględnego charakteru (por. np. art. 68 ust. 1 in fine, art. 77, art. 94 zdanie pierwsze in medio, art. 92 zdanie drugie u.k.w.h.).

Warunkiem skuteczności powództwa przeciwko właścicielowi obciążonej nieruchomości jest z reguły wymagalność zabezpieczonej wierzytelności (por. jednak art. 92 u.k.w.h.). Zgodnie z art. 78 ust. 1 u.k.w.h., jeżeli wymagalność wierzytelności hipotecznej zależy od wypowiedzenia, a właściciel nieruchomości obciążonej nie jest dłużnikiem osobistym, wypowiedzenie powinno być dokonane także w stosunku do niego. Przepis ten, ustanawiając wyjątek od zasady akcesoryjności, służy wzmocnieniu pozycji właściciela obciążonej nieruchomości, niebędącego dłużnikiem osobistym, przez zapobiegnięcie zaskakiwaniu go czynnościami zmierzającymi do zaspokojenia długu z nieruchomości.

Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2023 r., II CSKP 491/22

Standard: 72336 (pełna treść orzeczenia)

Od zasady akcesoryjności hipoteki istnieją wyjątki zrywające związek hipoteki wierzytelnością, którą zabezpiecza. W świetle postanowień art. 68 ust. 1 u.k.w.h. możliwe jest powstanie hipoteki mimo, że w chwili jej ustanawiania nie istnieje jeszcze wierzytelność, którą hipoteka ta zabezpiecza, przepis ten przewiduje bowiem możliwość hipotecznego zabezpieczenia wierzytelności przyszłej (innymi przytaczanymi w piśmiennictwie wyjątkami, przełamującymi ścisły związek hipoteki i zabezpieczonej wierzytelności są: możliwość zastąpienia zabezpieczonej wierzytelności inną wierzytelnością wierzyciela hipotecznego – art. 68[3] u.k.w.h., przelew wierzytelności hipotecznej bez zabezpieczającej ją hipoteki w wypadkach określonych w art. 79[1] i 79[2] u.k.w.h., zmiana wierzytelności hipotecznej przewidziana w art. 97 i w art. 98 ust. 1 u.k.w.h., taki charakter przypisuje się również często art. 74 i art. 77 u.k.w.h.).

Postanowienie SN z dnia 6 listopada 2013 r., IV CSK 100/13

Standard: 67521 (pełna treść orzeczenia)