Objęcie hipoteką roszczenia właściciela o naprawienie szkody (art. 93 u.k.w.h.)

Właściciel nieruchomości ma wyłączną legitymację do dochodzenia roszczenia o naprawienie szkody przewidzianego w art. 93 u.k.w.h. Nie narusza to jednak w żadnym zakresie interesu wierzyciela hipotecznego. Zgodnie z analogicznie stosowanym art. 333 k.c. wierzyciel hipoteczny może żądać spełnienia świadczenia odszkodowawczego w pieniądzu do rąk jego i właściciela nieruchomości łącznie albo złożenia jego przedmiotu do depozytu sądowego. W takim przypadku, w myśl analogicznie stosowanego art. 332 k.c. hipoteka obejmie uzyskaną kwotę pieniężną.

W przypadku, gdy nie wszczęto postępowania o odszkodowanie, a wierzytelność zabezpieczoną hipoteką będzie można zaspokoić z hipoteki, egzekucja zostanie skierowana do nieruchomości oraz wierzytelności o naprawienie szkody, stosownie do przepisów postępowania cywilnego o egzekucji z nieruchomości (art. 921-1003 k.p.c.) oraz o egzekucji z innych wierzytelności (art. 895-908 k.p.c.).

Na podstawie art. 93 u.k.w.h. zakres hipoteki ex lege rozciąga się na roszczenia o naprawienie szkody. W literaturze przeważa pogląd, że wierzycielowi hipotecznemu przysługuje nie tylko hipoteka na roszczeniu o naprawienie szkody, ale także możliwość dochodzenia tego roszczenia na podstawie analogicznie albo odpowiednio stosowanych przepisów o zastawie na prawach (art. 327 - 335 k.c.).

Według odmiennego, odosobnionego poglądu, taka możliwość wierzycielowi nie przysługuje, gdyż w prawie polskim zastaw i hipoteka są uregulowane osobno, dlatego, poza wyjątkami wskazanymi w ustawie (art. 108[5] u.k.w.h.), wzajemne analogiczne (odpowiednie) stosowanie przepisów z obydwu reżimów jest niedopuszczalne.

Zdaniem Sądu Najwyższego należy się przychylić do poglądu, że wskutek objęcia hipoteką roszczenia właściciela o naprawienie szkody z mocy art. 93 u.k.w.h. realizacja praw przysługujących wierzycielowi hipotecznemu następuje na podstawie odpowiednio stosownych przepisów o zastawie na prawach (art. 327 -335 k.c.). Jeżeli bowiem zgodnie z art. 108[5] u.k.w.h. mają one zastosowanie w razie braku stosownego unormowania do hipoteki na wierzytelności hipotecznej, to tym bardziej do hipoteki na wierzytelności „zwykłej”. W rachubę wchodzą właściwie trzy przepisy, mianowicie art. 330, 333 oraz 335 k.c.

Wierzyciel hipoteczny na podstawie analogicznie (odpowiednio) stosowanego art. 330 k.c. nie może samodzielnie dochodzić roszczenia o naprawienie szkody przysługującego właścicielowi na podstawie art. 93 u.k.w.h. Co najwyższej mógłby dokonywać wszelkich czynności mających na celu zachowanie tego prawa.

Analogiczne (odpowiednie) stosowanie art. 333 k.c. do sytuacji uregulowanej przez art. 93 u.k.w.h. pozwala wierzycielowi hipotecznemu jedynie na żądanie spełnienia świadczenia odszkodowawczego do rąk jego oraz właściciela nieruchomości łącznie (albo do złożenia świadczenia do depozytu sądowego). Nie daje natomiast podstaw dla żądania odszkodowania przezeń samodzielnie.

Analogiczne (odpowiednie) stosowanie art. 335 k.c. nie daje żadnych podstaw dla samodzielnego żądania przez wierzyciela hipotecznego odszkodowania z art. 93 u.k.w.h.

Uchwała SN z dnia 10 lipca 2014 r., III CZP 37/14

Standard: 67504 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy