Niedopuszczalność apelacji od postanowienia w zakresie niezawierającym rozstrzygnięcia co do części nieruchomości objętej żądaniem o stwierdzenie zasiedzenia

W sprawie o stwierdzenie zasiedzenia niedopuszczalna jest apelacja od postanowienia w zakresie niezawierającym rozstrzygnięcia co do części nieruchomości objętej żądaniem wnioskodawcy.

Charakter wniosku o stwierdzenie zasiedzenia jest tego rodzaju, że pozwala na ścisłe sprecyzowanie w postanowieniu zakresu, w jakim został on uwzględniony przez sąd. Z tej przyczyny sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie powinien skonkretyzować nieruchomość będącą przedmiotem zasiedzenia (por. postanowienie SN z dnia 17 października 2012 r., I CSK 51/12). Potwierdza to treść § 136 Regulaminu wewnętrznego urzędowania sądów powszechnych, zgodnie z którym w postanowieniu stwierdzającym zasiedzenie własności nieruchomości należy określić nieruchomość według zasad obowiązujących w przepisach o prowadzeniu ksiąg wieczystych. Dokładne sprecyzowanie zakresu przedmiotowego, w jakim zostało uwzględnione żądanie zawarte we wniosku o stwierdzenie zasiedzenia pozwala tym samym na określenie zakresu, w jakim wniosek ten nie został uwzględniony. Z tych względów postanowienie w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości gruntowej, zgodnie z przepisem art. 325 k.p.c. w zw. z art. 361 i art. 13 § 2 k.p.c. powinno odnosić się do całości żądania zgłoszonego we wniosku inicjującego to postępowanie. W razie uwzględnienia wniosku w ograniczonym przedmiotowo zakresie, w pozostałej, nieuwzględnionej części wniosek powinien być oddalony. Konsekwentnie należy przyjąć, że apelacja od orzeczenia wydanego w sprawie o stwierdzenie zasiedzenia nieruchomości gruntowej, zgodnie z ogólnymi zasadami, może być wniesiona jedynie od orzeczenia zawierającego substrat zaskarżenia, w tym odnoszącego się do nieuwzględnionego w części żądania. Brak tego rozstrzygnięcia uniemożliwia zaskarżenie orzeczenia apelacją w zakresie pominiętej części żądania. W takim wypadku strona może zgłosić wniosek na podstawie art. 351 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. o uzupełnienie wydanego postanowienia. W razie zaniechania podjęcia tej czynności zainteresowany może złożyć do sądu nowy wniosek o stwierdzenie zasiedzenia tej części nieruchomości, co do której pominięto wydanie orzeczenia. Nie ma przy tym przepisu, stanowiącego w postępowaniu o stwierdzenie zasiedzenia odpowiednik art. 618 § 3 k.p.c., który byłby przeszkodą uniemożliwiającą rozpoznanie nowego wniosku.

Za innym, od przyjętego, rozwiązaniem nie przemawiają także argumenty, które w orzecznictwie uznano za uzasadniające w wyjątkowych przypadkach dopuszczalność zaskarżenia środkami odwoławczymi orzeczeń w zakresie niezawierającym rozstrzygnięcia co do części zgłoszonego żądania. W odniesieniu do postanowień o stwierdzenie zasiedzenia nie ma ukształtowanej, długotrwałej praktyki orzeczniczej przewidującej odstępstwa od ogólnych zasad dotyczących zaskarżania tych orzeczeń. Wręcz przeciwnie, w orzecznictwie przyjmowano, że w razie nieuwzględnienia wniosku o zasiedzenie w całości, konieczne jest zawarcie w orzeczeniu sądu pierwszej instancji oddalenia żądania w pozostałej części, jako warunku umożliwiającego skuteczne wniesienie apelacji kwestionującej nieuwzględnienie wniosku o zasiedzenie w pozostałej części (por. postanowienia SN z dnia 28 maja 1998 r., III CKN 409/98 oraz z dnia 27 marca 2013 r., V CSK 202/12).

Innego rozwiązania omawianej kwestii nie uzasadniają także względy ekonomii procesowej ani inne argumenty natury aksjologicznej. Natura spraw o stwierdzenie zasiedzenia, zmierzających do uregulowania prawa własności do rzeczy w następstwie jej długotrwałego posiadania, nie jest tego rodzaju, aby wymagała szczególnie szybkiego rozpoznania, bowiem w tym czasie posiadacz korzysta z ochrony posesoryjnej. Wydłużenie czasu jej rozpoznania – w razie konieczności rozpoznania wniosku o uzupełnienie postanowienia co do pominiętej części żądania – nie naruszy więc żadnych istotnych wartości. Z tej przyczyny nie można przyjąć, aby dopuszczalność wniesienia apelacji od postanowienia w zakresie niezawierającym rozstrzygnięcia co do części nieruchomości objętej żądaniem, była uzasadniona względami ekonomii postępowania, jego szybkości i odformalizowania.

Uchwała SN z dnia 11 grudnia 2014 r., III CZP 94/14

Standard: 67402 (pełna treść orzeczenia)